Over de kracht van de menstruatiecyclus met Morgane Leten en Uwe Porters
De menstruatiecyclus, vaak onderschat en als vanzelfsprekend beschouwd, is eigenlijk een rijkdom en herbergt een schat aan informatie over de gezondheidstoestand van vrouwen*. We gingen in gesprek met de bezielster van Guud woman Morgane Leten en vroedvrouw Uwe Porters, om de kracht van de menstruatiecyclus te onthullen en te tonen hoe vrouwen* deze kunnen benutten om hun leven te verrijken.
Wat zijn de 4 fasen of seizoenen van de menstruatiecyclus en hoe beïnvloeden ze het dagelijkse leven van vrouwen*?
Morgane:
"Je cyclus begint op de dag dat je menstruatie begint, ook wel de menstruele fase genoemd. De duur van deze fase varieert van persoon tot persoon en van cyclus tot cyclus, meestal tussen 3 tot 7 dagen. Deze fase wordt vaak vergeleken met de winter. Vervolgens komt de lente, wat de folliculaire fase is. Net zoals de lente voel je een nieuw begin. Dan gaan je eicellen zich klaarmaken om over te gaan tot de eisprong. Dat is dan ongeveer in het midden van de cyclus -maar dat is niet altijd in het midden van de cyclus. De ovulatie vindt doorgaans plaats op dag 14 in een cyclus van 28 dagen, maar dit kan aanzienlijk schommelen, meestal tussen 22 en 40 dagen. Zodra je buiten deze grenzen valt, wordt het beschouwd als een onregelmatige cyclus. De eisprong, of ovulatiefase, markeert de zomer van de cyclus en is tevens de meest vruchtbare periode voor vrouwen*. Tijdens deze periode voel je je doorgaans beter, barst je van de energie en krijg je vaak een gevoel dat je de wereld kan veroveren (lacht). Na de ovulatie begint de herfst, ook wel bekend als de premenstruele of luteale fase. Tijdens deze fase merk je dat je energie zich naar binnen keert, vooral naar het einde toe. Het is van groot belang om goed naar je lichaam te luisteren en je grenzen te stellen. Dat is de fase tussen de 10 à 14 dagen voor de maandstonden. Het is ook in die fase dat je meer klachten kan ervaren zoals stemmingswisselingen, acné, vermoeidheid, een opgeblazen gevoel, gespannen borsten.”
Waarom is het belangrijk voor vrouwen* om de menstruatiecyclus te begrijpen?
Uwe:
“Het is inmiddels bekend dat het begrijpen van je menstruatiecyclus en jezelf daarin leren kennen een van de belangrijkste parameters is voor de gezondheid van een vrouw*. De cyclus biedt waardevol inzicht in de gezondheidstoestand en eventuele klachten. Je menstruatiecyclus begrijpen, kan een krachtig instrument zijn. Als je dit eenmaal hebt omarmd, zullen er tal van 'aha'-momenten volgen.
Morgane:
“Helemaal mee eens. Eens je meer kennis hebt over de cyclus kan je ook patronen ontdekken en kan je anticiperen op die patronen. Toen ik jonger was, wist ik niet dat mijn cyclus uit fasen bestond. Ik had soms te maken met negatieve gedachten en stemmingswisselingen, maar ik had nooit de link gelegd met mijn menstruatiecyclus. Na een bepaalde periode viel het me op dat deze negatieve gedachten meestal op dezelfde momenten in de maand optraden, vaak in de dagen of weken voor mijn menstruatie. Het begrijpen van deze patronen heeft me geholpen om deze gevoelens beter te plaatsen en er effectiever over te communiceren. Daarnaast heeft het me in staat gesteld om gerichter oplossingen te vinden, zowel op het gebied van emoties, voeding, beweging en zelfs seksuele verlangens. Je menstruele cyclus kennen, kan je helpen betere beslissingen te nemen op verschillende aspecten van je leven.”
Wat is de kracht van de menstruatiecyclus en hoe kan die benut worden om het welzijn van vrouwen* te verbeteren?
Uwe:
“Binnen de menstruatiecyclus heeft elk seizoen zijn eigen specifieke kwaliteiten. Als je bijvoorbeeld in je herfstfase zit en je hebt een belangrijke vergadering gepland, dan kan het zijn dat je op dat moment heel analytisch en technisch denkt. Het is dan misschien niet de meest geschikte tijd voor creatieve processen.”
Morgane:
“Je menstruatiecyclus begrijpen, is een krachtige manier om je zelfkennis te verdiepen en een diepere verbinding met jezelf te creëren. We raden aan om activiteiten zoals netwerkevenementen te plannen tijdens je zomerfase, hoewel we begrijpen dat dit niet altijd haalbaar is.
Als je toch een dergelijk evenement moet bijwonen tijdens je herfstfase, kun je ervoor kiezen om meer op de achtergrond te blijven, minder te praten en meer te luisteren naar anderen. Het begrijpen van je cyclus helpt je bij het nemen van beslissingen die beter in lijn liggen met wie je bent en wat je wilt in het leven. Ik heb gemerkt dat wanneer ik belangrijke beslissingen moet nemen, er meer twijfels opkomen tijdens de herfst van mijn cyclus. Dat is normaal. In plaats van overhaaste beslissingen te nemen, is het mogelijk om die twijfels – in de mate van het mogelijke – tijdelijk te ‘parkeren’ en later te beslissen. Bijvoorbeeld aan het einde van de winter of het begin van de lente. Op dat moment voel ik me meestal zelfverzekerder over mijn beslissing en sta ik er volledig achter.”
Hebben jullie nog tips over hoe vrouwen* hun leven kunnen afstemmen op de verschillende fases van hun cyclus?
Uwe:
“Hoewel we je aanraden om zoveel mogelijk rekening te houden met je menstruele cyclus in je planning, moeten we realistisch zijn. De maatschappij steunt nog steeds grotendeels op de traditionele 9-tot-5-werkdag, wat niet altijd flexibel is. Als persoonlijke noot vermijd ik bijvoorbeeld bepaalde kledingstukken tijdens mijn herfst, omdat ik weet dat ze in die periode gewoon niet prettig zitten. Het begint allemaal met bewustwording, en zelfs als we niet alles kunnen afstemmen op onze cyclus, kan het begrijpen van onze cyclus en de impact ervan op ons leven al een positieve verandering teweegbrengen.”
Welke factoren spelen een rol bij de keuze voor anticonceptie, zowel tijdens als na de bevalling? Welke andere opties zijn beschikbaar?
Uwe:
“Een menstruele cyclus na een bevalling/zwangerschap begint met een eisprong en als je dat niet aan het tracken bent ga je niet weten wanneer die valt. Mogelijks heb je net een eisprong terwijl je borstvoeding geeft en je hebt seks met je partner. Dan is het bingo! De officiële aanbeveling is om condooms te gebruiken als je geen andere vorm van anticonceptie gebruikt wanneer je borstvoeding geeft. Het is belangrijk om te beseffen dat er veel variatie is in wat als ‘normaal’ wordt beschouwd. Maar als je nog steeds zorgen hebt, ongebruikelijke symptomen ervaart of vragen hebt, is het verstandig om contact op te nemen met een zorgprofessional voor advies en begeleiding.”
Morgane:
“Vaak merken we dat vrouwen* na een bevalling of zwangerschapsverlies zich meer bewust worden van hun lichaam en hun cyclus. Wanneer vrouwen* stoppen met hormonale anticonceptie, ervaren ze hoe hun lichaam functioneert zonder hormonale invloeden. Velen ervaren dit als iets positiefs. De transformatie van zwangerschap en bevalling versterkt vaak dit gevoel, waardoor veel vrouwen* overwegen om na de bevalling of zwangerschapsverlies niet terug te keren naar hun oude anticonceptiemethoden, zoals bijvoorbeeld de pil. Er ontstaat een grotere bewustwording en een verlangen om hun natuurlijke cyclus te behouden. Dit proces van bewustwording en verandering is inspirerend om te zien.”
Kan een menstruatiecyclus veranderen nadat een vrouw* bevallen is?
Uwe:
“Er zijn veel mensen die regelmatige cycli hadden ervoor en die dat ook blijven hebben erna. Het komt vaak voor dat vrouwen* die een heel onregelmatige cyclus hadden (soms ook met extra symptomen) na een succesvolle zwangerschap (een voldragen zwangerschap, er komt een kindje op de wereld) een regelmatigere cyclus krijgen. Het lichaam herpakt zich op een mooie manier.
Wanneer vrouwen* besluiten om (exclusief) borstvoeding te geven, vooral gedurende een periode langer dan 6 maanden, kan het even duren voordat de menstruatiecyclus weer op gang komt. Gemiddeld zien we een terugkeer van de cyclus tussen 11 en 18 maanden, wat zeer normaal is. Er zijn zelfs vrouwen* die tot anderhalf jaar geen menstruatie krijgen terwijl ze borstvoeding geven, en ook dit is volkomen normaal. Vrouwen* die meteen na de geboorte flesvoeding geven, merken vaak een snellere terugkeer naar hun menstruatiecyclus. Het hangt af van de individuele situatie en keuzes van de vrouw*.”
Morgane:
“Het is niet omdat je borstvoeding geeft dat je niet vruchtbaar bent. Je maakt dan wel bepaalde hormonen aan die de eisprong kunnen onderdrukken, maar je bent niet beschermd tegen een zwangerschap. Ik hoor vaak verhalen van vrouwen* die dachten dat ze beschermd waren tegen zwangerschap omdat ze borstvoeding gaven en kort na hun bevalling weer zwanger worden. Tussen de eerste 6 en 11 weken ben je wel beschermd, maar ik zou daar altijd mee opletten.”
Kunnen jullie enkele specifieke tips delen voor partners?
Uwe:
“Er zijn heel veel partners die simpelweg niet weten wat er gebeurt tijdens zo een cyclus. Wij hebben een campagne gedaan op Pukkelpop en het was schrijnend om te horen wat de mannen niet wisten. Ik denk dat het al een goede zaak is als de partners mee op de hoogte zijn. Als een man die zaken niet weet en er wordt niet over gecommuniceerd, dan zit je met een grote kloof in begrip en communicatie tussen partners.”
Morgane:
“Wanneer je partner op de hoogte is van de fase in je menstruele cyclus, kan dit de communicatie aanzienlijk verbeteren. Enkele jaren geleden, toen ik me begon te verdiepen in dit onderwerp, heeft mijn partner Jan me geholpen door me aan te moedigen mijn gevoelens op te schrijven. Zoals ik zei had ik intense stemmingswisselingen in de week voor mijn menstruatie, en wist niet goed hoe ik hiermee om moest gaan. Ik voelde me ongeliefd, onbegrepen en heel alleen, en ik sloot me vaak af van de wereld. Jan heeft me echt geholpen door te zeggen: "Laten we eens proberen je gevoelens op papier te zetten, laten we erover praten." Dit was een keerpunt voor mij, omdat ik eerder mijn gevoelens probeerde te verbergen en me achter zelfmedelijden verschuilde. Uiteindelijk bleek dat als ik leerde om mijn gevoelens te uiten, we elkaar veel beter konden begrijpen. Voorheen leidden deze onuitgesproken gevoelens tot ruzies en discussies, omdat ik alles te persoonlijk opnam. Deze conflicten waren eigenlijk volledig te vermijden. Het begrijpen van mijn cyclus heeft ons geholpen om beter op elkaar afgestemd te zijn.”
Zijn er misvattingen rond de menstruatiecyclus die jullie willen doorbreken?
Morgane:
“Ja! Zo klopt het niet dat je een natuurlijke cyclus hebt wanneer je hormonale anticonceptie gebruikt. Dat is iets wat veel vrouwen* niet weten. De hormonale anticonceptie gaat jouw eisprong onderdrukken, waardoor er eigenlijk geen eisprong is. Ook de bloeding dat je dan verliest in je stopweek is niet hetzelfde als menstruatiebloed, dat zijn onttrekkingsbloedingen. De vier fasen van de menstruatiecyclus gelden enkel bij natuurlijke cycli. Wanneer je de pil neemt krijg je dagelijks artificiële hormonen binnen die net die natuurlijke hormonale patronen gaan blokkeren, waardoor je heel wat processen gaat missen. Je lichaam zal continu in de herfstfase zitten.”
Uwe:
“Een andere misvatting is dat elke cyclus hetzelfde is. “14 dagen na je bloeding ben je vruchtbaar” Dat is eerder uitzonderlijk. Elke cyclus is anders. Heel veel vrouwen* redeneren zo en weten niet wanneer ze effectief vruchtbaar zijn op basis van hun cyclus.”
Morgane:
Nog zo’n misvatting is dat pijn tijdens de menstruatie normaal is. Dat is niet zo. Pijn is een signaal van het lichaam dat aangeeft dat er mogelijk iets mis is. Als je regelmatig ernstige menstruatiepijn ervaart, is het van groot belang om een zorgverlener te raadplegen die je klachten serieus neemt. Het is cruciaal om deze klachten niet te normaliseren, omdat ze mogelijk duiden op een onderliggend probleem dat behandeld moet worden.”
Benieuwd naar het werk van Morgane en Uwe?
Bekijk hun websites via www.guudwoman.com en www.uweporters.be. Of volg hen op Instagram @uweporters, @morgane.guud & @guudwoman.
Reactie toevoegen