Eind september organiseerde Rebelle een feministisch filmfestival in cinema ZED in Leuven. Met twee filmvoorstellingen, verbonden door 1 rode draad: hoe vrouwen* zich bewegen en strijden in een patriarchale wereld. Het werd een inspirerende mix van films, (schrijf)workshops en een panelgesprek. 

Want 28 september kozen we niet zomaar: Internationale Dag van het Recht op (Veilige) Abortus. De film L’événement bracht ons terug naar een niet zo ver verleden waar abortus nog verboden was. Kijk je even mee terug? Na de film werd ook in een panel dieper ingegaan over het taboe op abortus en de strijd om baas in eigen buik te zijn. Daarover lees je meer onder het filmpje. 

De (inter)nationale strijd voor veilige abortus

In België werd abortus pas in 1990 gelegaliseerd. Dat werd pijnlijk duidelijk in de film L’événement. “Voor die tijd werd abortus wel gedoogd, ook al was er nog geen wetgeving”, zegt klinisch seksuologe en deskundige abortus Ann Eben. “Sinds 2018 staat abortus niet meer in het strafwetboek. Toch blijft het nog al te vaak een taboe. Het is vaak not done om over je abortus te praten op zondag op de koffietafel met de familie. Dat is voor vrouwen een grote emotionele last om te dragen.” 

“Hoewel abortus in België nu legaal is, laat de internationale context een heel ander beeld zien”, aldus Cato, medewerker Beweging en Beleid bij FOS ngo. “In landen zoals Honduras en Peru is abortus nog steeds grondwettelijk verboden. In Nicaragua en El Salvador zijn zelfs seksuele voorlichtingsprogramma’s op scholen illegaal. Vrouwen worden daardoor gedwongen om naar het buitenland te reizen voor een abortus, of hun toevlucht te nemen tot onveilige, soms levensbedreigende methodes. Net zoals we in de film zagen.” 

“Mijn abortus verliep volledig anders dan verwacht”

Esther van Eistear onderging enkele jaren geleden een abortus en deelt haar persoonlijk verhaal: “Ik wist vrij snel dat ik niet verder wilde met de zwangerschap en maakte direct een afspraak bij een abortuscentrum. Dat verliep allemaal heel vlot. Ik kreeg een warm onthaal en had een vriendin meegenomen. Verder vond ik het psychologisch gesprek heel waardevol. Het hielp om mijn schuldgevoelens los te laten. Niemand vertelde me wat ik moest denken of doen, en dat voelde enorm bevrijdend.”

Ann vult aan: “Vaak moeten vrouwen eerst door een emotioneel proces voordat ze een beslissing kunnen nemen. Ze hebben ruimte nodig om na te denken over hun waarden en normen en het idee van verantwoord ouderschap, in de vorm van: zal ik wel een goede ouder zijn?”

Esther koos voor een curettage: “Ik wilde niet zien wat er ging gebeuren. Daarom koos ik voor deze optie. De ingreep duurde ongeveer 10 minuten. Ik had krampen, zoals bij mijn menstruatie, maar de dag erna voelde alsof er niets was gebeurd … Het verliep volledig anders dan ik had verwacht. Zo dacht ik bijvoorbeeld dat ik meer pijn ging hebben.” 

Er is nog veel onwetendheid over abortus. Het taboe blijft groot, net als de stereotypen. “De gemiddelde vrouw die een abortus ondergaat is 29 jaar en heeft al twee kinderen. Dat druist in tegen het stereotype beeld”, aldus Ann. “Daarom zijn campagnes essentieel om het taboe rond abortus te doorbreken. Ook op de socials moeten we het gesprek aangaan om het bewustzijn te vergroten en open te staan voor de ervaringen van anderen”. 

Wat moet er veranderen? 

“Er bestaan nog heel wat uitdagingen op vlak van beleidsbeïnvloeding. Ik heb het gevoel dat  we op maatschappelijk vlak nauwelijks vooruitgang boeken”, stelt Ann. “Een belangrijke eerste stap is de verlenging van de termijn voor een abortus. Jaarlijks reizen 400 à 500 vrouwen naar het buitenland voor een late abortus. Daar hangt wel een prijskaartje aan vast. In Nederland kost zo’n ingreep € 1 000, terwijl het in België gratis is. Ook de verplichte bedenktijd moet worden afgeschaft.” 

Dat er verandering nodig is, kunnen we bij Rebelle alleen maar beamen. Ann Dewalque, stafmedewerker projecten en campagnes: “Voor ons is abortus een fundamenteel recht dat gewaarborgd moet blijven, omdat het vrouwen de autonomie geeft om zelf te beslissen over hun lichaam en toekomst. Dit recht is cruciaal voor gendergelijkheid en reproductieve vrijheid. Openlijk praten over abortus helpt taboes en stigma’s doorbreken, waardoor toegang tot veilige en legale abortus mogelijk blijft"