Menstruatie bespreekbaar maken in sportclubs, dat is het doel van onze Sport[regels]-campagne. Ook voor topsporters Janie De Naeyer en Hanne Claes is dat belangrijk. Hoe beïnvloedt hun cyclus hen tijdens het sporten? En konden zij open over hun menstruatie praten binnen hun club?  

Janie De Naeyer ...  

• ... kreeg sport met de paplepel ingegeven: haar beide ouders deden aan atletiek!  

• ... besloot op haar 14 competitief aan atletiek te doen.  

• ... knokte zich door een fysiek en mentaal zware revalidatie nadat ze haar been brak het jaar na haar eerste kampioenschap, het Europees Kampioenschap U18: “Het heeft me gevormd tot de atleet die ik nu ben.” 

• ... is haar papa, die haar lang coachte, heel dankbaar. Ze zochten samen een professioneel sprint team, het Antwerp Racing Team.

• ... ging in 2024 mee naar de Olympische Spelen in Parijs als deel van de Belgian Rockets (vrouwelijke estafetteteam 4x100m).  

Hanne Claes ... 

• ... kreeg de loopmicrobe door van haar mama en wou net als Olympisch marathonloper Marleen Renders worden, maar werd na haar eerste training bij het sprint- en hordeteam geplaatst. 

• ... liep een zware achillespeesblessure op voor de Olympische Spelen in Rio en gooide daarna alles om met een nieuwe coach en structuur. Ze plaatste zich voor de Spelen in Tokio. 

• ... blies de Belgian Cheetahs (vrouwelijke estafetteploeg 4 x 400m) mee nieuw leven in, met succes! 

• ... heeft enorm genoten van de Spelen in Parijs. “De kers op de taart van mijn carrière. De stadions zaten bomvol en mijn familie en vrienden kwamen supporteren.” 

Cheat code voor je gezondheid

Was menstruatie bespreekbaar in jullie sportomgeving?  

Hanne: “Nee, wanneer ik als jonge atlete mijn menstruatie aanhaalde, werd dat wat genegeerd of werd er ongemakkelijk op gereageerd. Dat terwijl ik best veel last had van mijn regels. Wanneer een wedstrijd samenviel met mijn menstruatie, merkte ik dat mijn prestaties niet goed waren. Het is een heel lang proces van trial and error geweest om uit te zoeken welk effect mijn cyclus op me had, hoe ik dat kon toepassen op mijn sport en hoe ik symptomen beter kon controleren. Ik stond ook helemaal alleen in dat proces, ben zelf op zoek gegaan naar de juiste personen die me daarbij konden helpen. Het had al een last van mijn schouders geweest als mijn toenmalige coach er open voor stond om er met mij over te spreken en mee na te denken.”  

Janie: “Ik heb op dat vlak veel geluk met mijn entourage, want die staat daar wél open voor. Ze zien de inzichten die ik over mijn menstruatie kan bieden als een extra tool. Ik ben van opleiding vroedkundige, dus ik heb zelf ook altijd interesse gehad in mijn cyclus. Daardoor praat ik er ook altijd open over, ook op mijn Instagram-account. Ik heb ook altijd open over mijn menstruatie en cyclus kunnen praten met mijn coaches. Mijn huidige coach informeert zich ook goed en weet ook hoe die het onderwerp best aanbrengt, ook bij de jongere sporters in de groep.  Als coach is het belangrijk dat je mee dat durft aan te gaan. Je moet niet gespecialiseerd zijn in het onderwerp, want daarvoor is er ook de medische staf bijvoorbeeld, maar je bent wel een eerste aanspreekpunt. Als sporters met info naar je toe stappen, kan je wel mee nadenken en hen ook doorsturen naar de mensen die hen verder kunnen helpen.  Mijn papa stond er als coach ook erg voor open, ook bij andere sporters die hij trainde. Met hem ging ik ook naar congressen over de vrouwelijke atleet, waar Hanne een spreker was. Daar heb ik ook veel aan gehad, omdat dat menstruatie ook bespreekbaar maakte.” 

Hanne: “Ik ben wel blij om te horen dat je daar iets aan gehad hebt, want dat is ook waarvoor ik het deed! Door mijn ervaring te delen op dat congres wou ik het onderwerp aankaarten en ook laten zien dat elk lichaam anders reageert op een cyclus. Wat ik vertelde ging wel in tegen de expertise van de gynaecologen, want ik vertrok echt vanuit mijn eigen ervaring. Het zaadje daarvoor is eigenlijk gepland tijdens het Europees Kampioenschap in Zürich. Ik had me niet ideaal kunnen voorbereiden, was al geblesseerd en dan kreeg ik een paar uur voor mijn eerste wedstrijd mijn regels. Door de stress daarvan kreeg ik nog eens migraine en moest ik overgeven.  Door die combinatie heb ik dan ook echt heel slecht gepresteerd. Die ervaring was voor mij een echte eye opener en dacht ik: hoe kunnen we dit in de toekomst vermijden? Sindsdien praatte ik ook open over de invloed van mijn cyclus met de pers, zodat toekomstige sporters ook niet alle informatie daarover alleen moesten uitzoeken, zoals mij.” 

Hoe zijn jullie begonnen met jullie cyclus te leren kennen?  

Janie: “Ik heb mijn cyclus ook vooral op mezelf leren kennen door die goed bij te houden en te zien hoe ik op bepaalde prikkels reageerde. Ik schreef heel veel op in een notitieboekje: hoe ik me voelde, welke trainingen ik had gedaan, hoe ik reageerde op die trainingen, wat mijn energieniveau was … Je kan heel veel opvolgen. Het beste uitgangspunt is bijhouden hoe je lichaam reageert, vind ik, want wetenschappelijk onderzoek durft elkaar ook nog vaak tegen te spreken. Omdat ik een lange tijd mijn cyclus geobserveerd heb, weet ik nu veel beter waar ik nood aan heb en dat ook aangeven. Dat vind ik heel sterk.” 

Hanne: “Omdat ik last had van mijn regels, werd me in het begin de pil voorgeschreven. Dat werd toen gezien als dé oplossing, maar mijn prestaties verslechterden er net door. Ik besliste om mijn natuurlijke cyclus te volgen, leerde mijn lichaam beter kennen door zaken bij te houden in een app en las boeken over het onderwerp. Doordat ik mezelf beter kende, kon ik makkelijker naar de coaches stappen met die info. Ik moest het onderwerp echt zelf bespreekbaar maken bij mijn coaches, maar doordat ik een meer mature atleet was, durfde ik dat wel wat te ‘forceren’. Je cyclus leren kennen is een langer proces, maar na een paar maanden herken je patronen en ken je jezelf beter. Die kennis over mijn cyclus was mijn grootste kracht.” 

Janie: “Ja, het is een langer proces, want elke cyclus is anders. Je lichaam kan dus ook anders reageren. Wat ik ook wil meegeven aan sporters die eraan willen beginnen: trek ook niet té snel conclusies of ga niet te snel mee in de conclusies van iemand anders. De info die je na een tijdje krijgt is erg waardevol en kan je dan toepassen op je trainingen. Ik had vroeger ook veel last van mijn regels, maar sinds ik mijn cyclus ken, kan ik beter met die klachten omgaan en zijn ze naar de achtergrond gezakt.” 

Hanne: “Mijn trainingsschema’s waren dan wel niet per se afgestemd op mijn cyclus, ik kon door de kennis die ik had wel zelf bepaalde aanpassingen maken. Tijdens de eerste twee weken van mijn cyclus, wist ik dat ik mezelf dan meer kon pushen op training omdat ik meer energie had. Als ik wist dat een wedstrijd samen zou vallen met mijn regels, zorgde ik ervoor dat ik de locatie van de toiletten in het stadion kende en stelde ik een medicatieplan op. Zo wist ik wanneer ik een pijnstiller moest nemen, dat gaf rust in mijn hoofd.” 

Janie: “Je cyclus is ook een soort cheat code voor je gezondheid. Klachten die je rond je cyclus hebt, zijn een schreeuw van je lichaam dat er iets is. Ik probeer er dan ook zo goed mogelijk naar te luisteren. Ik eet heel graag chocolade, bijvoorbeeld. Als topsporter moet je vooral zelf je dieet bepalen, maar ik kan die chocolade normaal gezien gemakkelijk aan de kant laten liggen. Maar de week voor ik mijn regels heb? Dan zou ik een kilo chocolade kunnen opeten! In plaats van te streng te zijn voor mezelf, zal ik dan tijdens de dag toch een stukje chocolade eten. Daardoor voel ik me mentaal beter én train ik beter. Je moet jezelf liefdevol blijven behandelen, want je bent ook maar een mens.” 

Coach als aanspreekpunt

Waarom is het belangrijk dat menstruatie ook in de amateursport bespreekbaar is?  

Hanne: “Het zou jammer zijn dat sporters niet meedoen aan trainingen of wedstrijden omdat ze hun regels hebben en daar niet over kunnen praten. ‘Wat als ik doorbloed?’ ‘Wat als ik mijn training niet kan afmaken omdat ik me slecht voel?’ Dat ze met zulke angsten blijven zitten omdat menstruatie taboe is, is op elk sportniveau jammer. Ik heb persoonlijk het verschil ook gevoeld. Aan mijn entourage van de laatste jaren heb ik veel gehad, net omdat ik bij hen terechtkon met informatie rond mijn cyclus en menstruatie. Wanneer een wedstrijd samenviel met mijn regels, voelde ik dat ik op voorhand al opgaf, bijvoorbeeld. Ik heb met mijn sportpsychologe heel hard gewerkt om toch met strijdlust te kunnen starten aan een wedstrijd tijdens mijn regels. Die omkadering miste ik als jonge atleet, daarom vind ik deze campagne ook zo belangrijk. Menstruatie bespreekbaar maken in sportclubs is een eerste stap om die omkadering te kunnen bieden.” 

Janie: “Je cyclus heeft zoveel impact op hoe je je voelt. Het is erg belangrijk dat iedereen hun lichaam kent, zodat je volwaardig voor je sport kan gaan. Ik denk dat sommige mensen stoppen met hun sport uit frustratie of omdat ze zichzelf te veel druk opleggen. Ze halen dan geen plezier meer uit hun sport. Als ze hun cyclus beter zouden kunnen leren kennen, kunnen ze net mét hun lichaam werken, in plaats van hun menstruatie als iets negatiefs te zien. Een kleine aanpassing op basis van je cyclus kan al heel veel doen. Je moet dan wel bij je cyclus en je noden stil kunnen staan. Dat begint allemaal met menstruatie bespreekbaar maken. Het is leuk dat Rebelle dat met deze campagne aan het grote licht brengt. Hoewel ik zelf de moeilijkheden daarrond soms niet ervaar, merk ik dat er toch nog schaamte rond hangt.”  

Hebben jullie een boodschap voor sporters en coaches die worstelen met hun menstruatie bespreekbaar maken in hun club?  

Hanne: “We moeten het taboe echt samen doorbreken. Probeer er dus open over te praten, zeg hoe je je voelt en probeer je lichaam beter te leren kennen. Je hoeft je er echt niet voor te schamen. Die kennis is net je kracht!”  

Janie: “Je bent ook zeker niet alleen, ook topsporters strugglen ermee. Weet dat je cyclus en menstruatie ruimte en respect verdienen. Het kan eng zijn om erover te praten, maar je kan ook klein beginnen. Zoek een vertrouwenspersoon waarmee je het gesprek kan aankaarten. Mensen denken vaak in alles of niets: of ik praat er met iederéén over of met niemand. Dat hoeft echt niet zo te zijn. Neem jezelf ook serieus, dan is het moeilijker voor anderen om dat niet te doen. Geef aan hoe belangrijk het voor je is om erover te kunnen praten. Leg jezelf ook niet te veel druk op: als je er liever niet over praat, is dat ook oké. Je coach heeft misschien niet alle oplossingen, maar je kan wel samen zoeken naar de persoon die wél kan helpen.” 

Hanne: “Ja, als coach is het vooral belangrijk dat je sporters laat weten dat hun menstruatie geen ongemakkelijk onderwerp is. En dat hun inzichten een belangrijke factor kan zijn bij de opstelling van trainingen. Stel ze ook gerust en laat hen weten dat ze zeker niet moeten delen als ze dat niet willen. Je kan jezelf ook informeren, in het Verenigd Koninkrijk en Duitsland zijn er heel wat voetbalploegen in eerste klasse die hun krachttrainingen afstemmen op de cyclus van de speelsters.” 

Janie: “Ook de workshop die Rebelle aanbiedt, is interessant voor coaches. Daarmee kan je een beter eerste aanspreekpunt voor spelers worden doordat je verschillende inzichten krijgt in hoe je een veilige omgeving creëert. Als coach heb je ook een soort voorbeeldfunctie, zeker als je met jongere sporters werkt, dus als jij dan kan aangeven dat het normaal is om over menstruatie te praten, geef je het goede voorbeeld. Ik zou dan ook graag mee mijn schouders onder de campagne zetten door de workshops te geven, bijvoorbeeld.” 

Hanne: “Ook goed om te weten: de kennis die je over je cyclus hebt, kan ook een motiverend werken. Ik liep bijna al mijn persoonlijke records net nadat ik mijn regels kreeg. Als ik wist dat een wedstrijd op dag 4 van mijn cyclus viel, dan keek ik er extra hard naar uit.” 

Janie: “Ja, leuk om mee te geven: ik liep dit seizoen ook een persoonlijk record tijdens mijn menstruatie!”