Het publieke debat over abortus laait vaak hoog op. Iedereen heeft een mening welke termijn al dan niet aanvaardbaar is of over de vrouwen die deze keuze maken. Toch wordt er zelden open en eerlijk over gepraat. Journaliste Eline Delrue probeert  het taboe in haar boek ‘Onverwachting. Abortus: over keuze en vrijheid, over schaamte en verlies’ te doorbreken.

Hoe komt het dat we abortus liefst van al onder de mat vegen?

“We associëren een zwangerschap met iets positiefs. We strooien felicitaties in het rond en denken meteen aan de cadeaus die we gaan kopen. We staan er niet bij stil dat het voor sommigen op een bepaald moment in hun leven helemaal geen fijn nieuws is. Met dat negatieve gevoel kunnen we moeilijk om.”

“De maatschappij blijft abortus ervaren als een kille daad. Terwijl ik, door de gesprekken die ik deed, geleerd heb dat de beslissing voor veel vrouwen en koppels net vertrekt vanuit het belang van dat vruchtje. Als ze ouders worden, willen ze dat op een verantwoorde manier kunnen doen.”

“Elke vrouw denkt dat het haar niet zal overkomen. Nochtans laat 1 vrouw op de 5 ooit in haar leven een abortus uitvoeren. Omdat er zo weinig openheid over is, hebben vrouwen in deze situatie vaak het gevoel dat ze er alleen voor staan. Ze schamen zich kapot. Zowel voor de vrouw in kwestie als voor de samenleving is het dus niet makkelijk om erover te praten. Op die manier creëren we een vicieuze cirkel en houdt het taboe stand.”

Welke misvattingen hoor je het vaakst over abortus?

“Dat het iets marginaals is. Enerzijds in de betekenis dat het niet vaak voorkomt. En anderzijds marginaal in de zin dat het enkel vrouwen aan de rand van de samenleving overkomt. Het kwetsbare vogeltje of de werkloze vrouw die geen toegang heeft tot anticonceptie. Daarnaast denken mensen vaak dat er 2 groepen vrouwen bestaan. Zij die in abortus een makkelijke oplossing zien en zij die het nooit van hun leven zouden doen.”

“De gemiddelde vrouw in een abortuscentrum is 29 jaar, vaak heeft ze een partner en 1 of 2 kinderen. En meer dan de helft van de vrouwen in de centra gebruikte wel degelijk anticonceptie. Daar bestaan nog te veel andere ideeën over. Ze zal haar pil niet juist genomen hebben, ze ziet niet graag kinderen of het is iets voor tienermeisjes.”

Hoe kan je reageren wanneer je weet dat iemand in je omgeving voor deze keuze staat?

“Het is belangrijk dat je alles loslaat wat je denkt te weten over abortus.  Ik heb zelf geprobeerd om open te luisteren, zonder oordeel. In het begin zocht ik vaak naar het waarom, maar zo ga je vrouwen in de verdediging duwen. Je vraagt naar een reden, terwijl die reden er eigenlijk niet toe doet. Het belangrijkste is hoe een vrouw zich erbij voelt. Besef vooral dat ook jij degene had kunnen zijn die dit verhaal vertelde.”

Wat kan er op maatschappelijk of beleidsvlak gebeuren?

“Ik zie heel wat verbeterpunten als het over de toegankelijkheid van de zorg gaat. Wie met een ongewenste zwangerschap aanklopt in een gewoon ziekenhuis, heeft maar een hele kleine kans om daar geholpen te worden. Sommige artsen reageren ongepast, ze maken opmerkingen of laten ongevraagd het hartje horen. Velen voelen zich verbannen naar een abortuscentrum. Het feit dat ze niet bij hun vertrouwde arts of in het dichtstbijzijnde ziekenhuis terechtkunnen met hun vraag, geeft hen het gevoel dat ze iets misdadig doen.”

“Niet alleen emotioneel is het vaak zwaar om dragen, ook praktisch is het niet evident. Ik sprak met iemand die de fiets, trein en taxi moest nemen om in een centrum te geraken. Je moet meerdere keren langsgaan. Elke keer opnieuw moet je je thuis of op het werk verantwoorden. Debatten over abortus gaan vaak over de termijnen. We zouden ons ook de vraag moeten stellen waarom we hiervoor niet terecht kunnen in het dichtstbijzijnde ziekenhuis. Een aantal abortusartsen gaf aan dat ze het taboe eigenlijk mee in stand houden omdat het allemaal achter gesloten deuren gebeurt.”

“We moeten beseffen dat een ongeplande zwangerschap een deel is van ons vruchtbaar leven als vrouw. Net zoals je een miskraam, een doodgeboorte of een zwangerschapsvergiftiging kan meemaken. Als journaliste volgde ik al jaren alles binnen het domein van (on)vruchtbaarheid op. Tot mijn schaamte moet ik toegeven dat ook voor mij abortus daar niet automatisch een aspect van was. Het zit nog te vaak in een vergeethoekje.”

Je hoorde veel verhalen. Welke raakten je het meest?

“Heel veel mensen leven na een abortus in angst dat er iets ergs zal gebeuren met de kinderen die ze wel kregen. De katholieke erflast en boetedoening, zeg maar. Het helpt natuurlijk niet als we vrouwen het gevoel geven dat ze een halve crimineel zijn.”

“Ook de shaming waarmee sommige vrouwen na een abortus mee te maken krijgen, raakte me diep. Soms zelfs door hun dichte omgeving. Het verhaal van een vrouw die als student een abortus onderging, zal me altijd bijblijven. Zoveel jaar later was één van haar vriendinnen bevallen. Met 16 vrienden gingen ze op babybezoek. De baby heeft op elke schoot gezeten en haar sloegen ze over. Ik krijg kippenvel als ik er weer aan denk. Ik heb zoveel respect voor alle vrouwen en mannen die ik sprak en die mij hielpen om het taboe tastbaar te maken.”

‘Onverwachting. Abortus: over keuze en vrijheid, over schaamte en verlies’ werd geschreven door Eline Delrue en uitgegeven bij Borgerhoff en Lamberigts.
Voor een luisterend oor of lotgenotencontact kan je terecht bij Fara vzw, www.fara.be.
Voor informatie over de Vlaamse abortuscentra kan je terecht bij Luna vzw, www.abortus.be.