Caroline Pauwels werd 2 jaar geleden verkozen tot rector aan de VUB. Ze haalde de meerderheid van de stemmen zowel bij de professoren, als bij het personeel en de studenten. De VUB heeft een rector die trots is op haar band met de hoofdstad en haar diversiteit. En van gendergelijkheid maakt ze een strijdpunt. Tijd voor een gesprek.

Meisjes doen het beter dan jongens op alle niveaus van het Vlaamse onderwijs. Merken jullie dat aan de VUB?
“Wij merken dat zeker. Veel van onze faculteiten zijn vervrouwelijkt. Ook onze wetenschappelijke richtingen waar vroeger vooral jongens les volgden, trekken meer en meer meisjes aan. In de richting Geneeskunde zijn de vrouwelijke studenten zelfs in de meerderheid en ook aan onze Faculteit Wetenschappen en aan onze Faculteit Ingenieurswetenschappen studeren steeds meer vrouwen.”

“Ook tonen meer en meer vrouwen interesse in wetenschappelijk onderzoek en zitten er bijna evenveel vrouwen als mannen in een doctoraatstraject. We zien pas een verschil tussen mannen en vrouwen bij de professoren. Daar zitten we echt wel met een enorme achterstand.”

Op 10 jaar tijd steeg het aantal vrouwelijke professoren met ongeveer 8 %. Als we tegen dat tempo verdergaan, zijn we er pas in 2045

Je bent heel begaan met gendergelijkheid aan de universiteit. Vorig jaar kwam je met een standpunt naar buiten rond quota voor vrouwelijke professoren.
“8 op de 10 hoogleraren aan de VUB zijn mannen, dat is onaanvaardbaar. Al doen we het in vergelijking met andere universiteiten niet eens slecht. Maar als je het aantal vrouwelijke doctoraatstudenten bekijkt, zou je toch meer mogen verwachten. De VUB heeft de ambitie om dat aantal vrouwelijke professoren op te trekken naar 33 % in 2021. Mijn zoon van 20 vindt het zelfs vreemd dat we niet voor 50 % durven te gaan. Bij de nieuwe generatie voel je een gezonde portie verontwaardiging.”

Zijn quota nodig om die doelstelling te halen?
“Op 10 jaar tijd steeg het aantal vrouwelijke professoren met ongeveer 8 %. Als we tegen dat tempo verdergaan, zijn we er pas in 2045. Dat vind ik absurd. Daarom dat we inderdaad een tandje willen bijsteken en dat we die quota invoeren. Eerst willen we onderzoeken waar het foutloopt, want er zijn verschillende redenen. Je hebt bijvoorbeeld het principe ons-kent-ons. Een selectiecommissie met een grote meerderheid aan mannen, geeft een vertekende selectie. Dat is gewoon heel duidelijk.”

Krijg je veel steun voor je vraag naar quota?
“Alle decanen staan achter de aanpak van de gendergelijkheid aan de VUB, terwijl de decanenraad slechts één vrouw telt. Ze zijn het er allemaal mee eens dat dit erg lage aantal vrouwelijke professoren naar omhoog moet en dat het te lang duurt. Deze situatie doet geen eer aan de brains van al die vrouwen.”

“Quota moeten ook tijdelijk zijn. Voor mij is het belangrijk om te tonen dat het menens is. Er doctoreren veel vrouwen aan onze universiteit. Het kan niet zijn dat bijna niemand van hen een academische carrière wil. Ik voel dat iedereen bereid is om daarover te spreken.”

Je hoort vrouwen vaak zeggen dat ze niet willen geselecteerd worden omwille van quota. “Dat is iets dat ze zichzelf aanpraten. Ik heb nog nooit een man horen zeggen dat hij wel geselecteerd zal zijn omdat hij een man is. Zij geloven veel meer in zichzelf en hun capaciteiten. Die vrouwen krijgen dat ook niet in de schoot geworpen. Ze passeren ook allemaal een externe commissie.”

Ik heb in mijn leven nog nooit gestreken. Ik koop meestal kleren die je niet moet strijken en als ik er af en toe toch wat meer verfrommeld bijloop: so be it.

“We moeten vrouwen veel actiever aanspreken. Hen aansporen en vertrouwen geven. Ze moeten zelf natuurlijk ook toelaten dat ze niet alles perfect en niet alles zelf moeten doen. Sommige vrouwen zeggen dat hun man niet kan strijken of voor de kinderen kan zorgen. Dat moeten we loslaten.”

Ik zag dat op jullie brochure voor Ingenieurswetenschappen een foto van een jonge vrouw staat. Bewust?
“Zeker. Wij kunnen als universiteit wel quota invoeren, maar het gaat natuurlijk om de bredere maatschappelijke context. Het begint al bij het speelgoed dat we aanbieden aan onze kinderen.
Wanneer je reclame van speelgoedwinkels bekijkt, zie je dat die bol staat van de stereotiepen. Wij willen duidelijk maken dat ingenieurs meer doen dan bruggen bouwen. Ze zorgen ook dat een ziekenhuis gerund wordt, dat er oplossingen gevonden worden voor het energievraagstuk of dat verlamming kan bestreden worden met behulp van robotica."

Ook mannen zijn ondervertegenwoordigd in heel wat richtingen. Moeten we ons daar ook zorgen over maken?
"Absoluut. Diversiteit is belangrijk, in alle rollen en beroepen. Dat er in het onderwijs te weinig mannelijke leraren zijn of in de zorg te weinig mannelijke verplegers, is dus evengoed een probleem.”

Ik kan me voorstellen dat een vrouw als rector inspirerend kan zijn.
“Ik wil die rol opnemen en daarom probeer ik ook mijn zwaktes te tonen. Op de academische opening vorig jaar heb ik de studenten nog verteld dat elke persoon gelaagd is. Ik ben vrouw, ik ben moeder, ik ben wetenschapper en ik ben rector. Al die identiteiten die kunnen weleens botsen op een bepaald moment. Dat is belangrijk om te beseffen.”

Hoe combineer je zelf een veeleisende carrière en een gezin?
“Mijn kinderen aten ’s avonds veel later dan andere kinderen. Ik heb er op een bepaald moment ook voor gekozen een au pair in huis te nemen. Ik heb in mijn leven nog nooit gestreken. Ik koop meestal kleren die je niet moet strijken en als ik er af en toe toch wat meer verfrommeld bijloop: so be it. Dat zijn de compromissen die je sluit. Maar als het erop aankomt en er is iets met de kinderen, dan laat ik alles vallen. Dan telt het werk niet meer.”