Zo ergens rond ons 50ste begint het meestal: een minder regelmatige cyclus, opvliegers, slapeloosheid en prikkelbaarheid … Symptomen van een nieuw scharniermoment in ons leven. Gerontoloog Els Messelis leert ons dat het absoluut niet allemaal kommer en kwel is.

Menopauze als verademing

Het vooroordeel dat vrouwen* boven de 50 na hun menopauze seksloos zijn, niet meer begeren en begeerd worden, ligt gelukkig ver achter ons. Het is een fabel dat ze geen seksueel verlangen meer zouden hebben. Door het wegvallen van de zwangerschap als biologisch risico, zijn zij vaak meer dan ooit ‘koesteraars van het libido’. Bea vertelt hoe zij dit ervaarde.

Bea*, 56 jaar, op bezoek in het levensverhalenlab : ‘Ik ben precies een voorbeeld uit de jaren ’50 van de vorige eeuw toen men vaststelde dat vrouwen na de menopauze evenzeer verlangen naar seks dan mannen en zelfs explicieter verlangen naar geslachtsverkeer dan toen ze jonger waren. Het feit dat ik niet meer zwanger kon worden, was een verademing voor mij. Ik werd bevrijd van bepaalde remmingen en angsten om mijn seksualiteit optimaal te kunnen beleven. Dit heeft een positieve invloed op mijn seksueel verlangen. Uiteraard zal het naar de toekomst toe misschien allemaal veranderen en zullen psychologische of lichamelijke zorgen de kop opsteken maar ik voel me vandaag bevrijd. Mijn lichaam is dan wel aan verandering onderhevig en meer verrimpeld, mijn seksueel verlangen is nog lang niet uitgedoofd’.

Seksuele interesse blijft constant

Bij een vrouw toont seksuele opwinding zich onder meer door het vochtig worden van de vagina. Na de menopauze duurt het bij velen langer vooraleer dat gebeurt. Het seksueel verkeer vraagt met andere woorden een langer voorspel. De begeerte, de lust, de goesting kunnen er wel zijn, maar de lichamelijke reactie volgt minder vlug. Het is uiterst belangrijk dat beide partners daar rekening mee houden en dat ze zich in eerste instantie goed bij elkaar voelen. Beide partners moeten zich kunnen laten gaan in het plezierig samen-zijn, het rustig tijd nemen voor elkaar en elkaar met alle tederheid benaderen.

Wanneer vrouwen een orgasme beleven, is het zo dat de contracties minder hevig en langdurig zijn. De terugkeer tot een normale rusttoestand gaat bij rijpere vrouwen vlugger dan bij een jonge vrouw. Vrouwen vertonen dus tussen de 50 en de 75 jaar in principe geen vermindering van hun vermogen opgewonden te kunnen raken. Ze vertonen ook geen veranderd seksueel gedrag ondanks het feit dat ze met biologische veranderingen worden geconfronteerd. Het seksueel vermogen daalt wel naarmate de leeftijd stijgt.

Onderzoek toont een duidelijk verband tussen de tevredenheid over het eigen seksuele functioneren en de kwaliteit van leven. Zo blijkt ook uit het verhaal van Marleen.

Marleen*, 75, op bezoek in het levensverhalenlab vertelt over hoe zij haar seksueel functioneren vroeger beleefde: “Ik heb nooit geleerd om mijn eigen lichaam te leren kennen. Masturberen was en is iets wat meisjes niet doen. Zo hebben we het altijd geleerd. Toen ik huwde, stopte ik met werken. Alles stond in het teken van mijn man – en later – in het teken van de zorg voor mijn kinderen. Ik ben eigenlijk nooit verliefd geweest op mijn man. Toch lukte het samenwonen ons aardig. We konden goed opschieten met elkaar. Maar in bed klikte het niet. Mijn man slaagde er niet in om intiem met mij te zijn. Hij was vooral uit op klaarkomen in mij. Meestal ging de seks door tussen de lakens met het licht uit. Dit ging zo jaren door. Ik ging ervan uit dat dit nu eenmaal bij het huwelijk hoorde. Ik heb me daar nooit veel vragen bij gesteld, ondanks het feit dat ik me niet goed voelde bij die situatie. Ik was altijd blij dat onze vrijpartijen niet lang duurden. Na het klaarkomen, viel hij onmiddellijk in slaap. Ik lag er telkens verweesd bij, maar ik heb me daar toen nooit vragen bij gesteld. Wij hadden het ook nooit geleerd om op te komen voor onszelf en om te zeggen wat we fijn vinden of niet. Nu weet ik wel beter. Mijn verhaal vertellen aan Els heeft iets in mij wakker gemaakt. Ik ben me bewust geworden van hoe mijn seksuele functioneren in elkaar zaten zit. Ik wil het niet langer meer op de manier waarop het was. Ik vind het belangrijk om te zeggen wat ik lekker en leuk vind. Het heeft alvast een boost gegeven aan mijn mentale welbevinden en gelukkig op latere leeftijd ook aan mijn seksueel leven. Anders was het over en uit met mijn huwelijk.”

Erotische uitstraling

Er zijn tal van mythes die blijven rond dwarrelen en die mensen beperken in hoe ze al dan niet hun seksualiteit na de menopauze beleven. Veel vrouwen boven de 50 lijden onder de zogenaamde afname van de lichamelijke schoonheid, de toenemende rimpels en de dalende elasticiteit van de huid eenmaal ze de menopauze voorbij zijn. Er wordt massaal ingezet op anti-ageing, botox en fillers. Maar een erotische uitstraling heeft ook te maken met eigenschappen als geloof in zichzelf, zelfvertrouwen, levenslust, intelligentie, goed humeur, stijl en humor. Dit alles heeft te maken met een soepele geest. Dit wordt met de jaren misschien belangrijker dan de lichamelijke souplesse en het beantwoorden aan het schoonheidsideaal. Erotische uitstraling kan een boost geven aan het mentaal welbevinden en kan zich op verschillende manieren veruitwendigen: door dans, door kunst, door muziek. Door goesting te tonen in het leven.

Het recht van de mooiste en het recht van de jongste spelen helaas vaak door waardoor de indruk gewekt wordt dat ‘ouder worden out’ is. De negatieve beelden worden bewust of onbewust via allerlei vormen van (massa)media gedistribueerd. Dit negatief beeld kan in bepaalde situaties tot wat we noemen selffulfilling prophecy leiden, wat neerkomt op het zich gedragen volgens dit bepaald beeld. Erover praten, delen wat jouw noden, behoeften maar ook angsten en onzekerheden zijn, kan enorm opluchten!

* De keuze voor de asterik (*) bij het woord vrouw* past voor ons binnen een poging tot genderinclusief taalgebruik. We willen namelijk dat elke collega, vrijwilliger, deelnemer, partner en contactpersoon bij Rebelle zichzelf kan zijn. Meer weten?

Els Messelis is gerontoloog en (co)-auteur van 13 boeken over ouder worden waaronder ‘Aanraking in tijden van huidhonger’ & ‘Mannen willen seks, vrouwen willen intimiteit. Wat 50-plussers er in werkelijkheid zelf over denken’. Ze begeleidt vanuit haar levensverhalenlab binnen Lachesis 50-plussers in een creatieve vertaling van hun levensverhaal. Ze geeft daarnaast vanuit Odisee Advanced Edcuation diverse vormingen en trainingen aan welzijns- en zorgprofessionals die werken met oudere volwassenen.