Vrouw, Leven, Vrijheid, het is een slogan die al bijna twee maanden gescandeerd wordt in Iran en erbuiten. Er woeden hevige protesten sinds Zhina of Mahsa Amini*, een 22-jarige Koerdische vrouw, op 16 september werd opgepakt door de Iraanse zedenpolitie wegens het niet correct dragen van haar hoofddoek, met de dood als gevolg. Deze protesten gaan niet alleen over de kledingvoorschriften die stammen uit de tijd na de Iraanse Revolutie en die dit jaar nog verstrengd werden[1], maar zijn te plaatsen binnen de ontwikkelingen van de voorbije veertig jaar. Wat begon als woede over een lok haar werd al snel groter door aanhoudende corruptie, schending van mensenrechten en ongelijkheid. Er wordt dan ook geprotesteerd tegen de huidige politieke en ideologische ideeën. De stemmen voor een verandering van regime klinken vanuit alle lagen van de bevolking, dit keer met een sterke feministische ondertoon. Twee maanden later en na harde repressie leeft het verzet nog harder. Protesteerders worden de mond gesnoerd, internetverbindingen worden afgesneden en mensen worden gearresteerd of erger.

Ook in België leeft het protest. Zo waren er de voorbije weken meerdere protesten, acties en evenementen om solidariteit en steun te betogen, maar ook om verandering te eisen. Op sociale media circuleren de hashtags #MahsaAmini en #Iranprotests, vrouwen knippen een lok van hun haar af en in het Brusselse straatbeeld zie je de boodschap van Iraanse vrouwen op reclameborden[2].  Er leeft dus een grote beweging. Toch vraag je je misschien af wat jij kan doen om de Iraanse vrouwen te steunen. Hieronder vind je een overzicht van lees-, en kijktips, nieuwskanalen, organisaties en Instagramaccounts om jezelf te informeren, om de Iraanse protesten te begrijpen en te steunen en om Zhina’s naam levend te houden.

Hoe kan je Iraanse vrouwen steunen?

1. De open brief van Women, Life, Freedom ondertekenen en delen: De leuze Vrouw, Leven, Vrijheid is de naam van een wereldwijde actie in solidariteit met Iraanse vrouwen die moedig vechten voor hun fundamentele rechten geworden. Woman, Life, Freedom is een collectief van bondgenoten dat via een open brief strijdt voor de verwijdering van de Islamitische Republiek Iran uit de Commissie voor de Status van Vrouwen binnen de Verenigde Naties.
2. Je stem laten horen op sociale media door je steun te betuigen met de hashtags #MahsaAmini, #Iranprotests
3. Volg het nieuws via accounts en kanalen die een interne en kritische kijk bieden op de gebeurtenissen.
4. Protesteer mee met een mars in de buurt: zondag 19 november om 13 uur is er een protest gepland in het Jubelpark in Brussel.

Lees- en kijktips

1. Lolita lezen in Teheran (2009) door Azar Nafisi: Dit is het waargebeurde verhaal van een groep jonge Iraanse vrouwen die in het geheim met elkaar praten over verboden boeken uit de westerse literatuur, en over hun eigen leven en liefdes. Nasifi schetst een beeld over het leven in Teheran, de politieke situatie en de gevolgen voor vrouwen.
2. Persepolis I en II (2000) door Marjane Satrapi: De Frans-Iraanse auteur en illustrator schrijft in deze meermaals bekroonde graphic novel over haar kindertijd in Teheran ten tijde van de Iraanse Revolutie, haar latere jeugd in Europa en haar uiteindelijke terugkeer naar haar thuisland. Ze schetst een beeld over de politieke en historische gebeurtenissen van de twintigste eeuw aan de hand van haar eigen familie.
3. Dochter van Iran (2006) door Mani Amiri: In haar autobiografie vertelt Amiri over de veranderingen na de val van de Sjah in 1979 en over haar vlucht naar Nederland.
4. Iran Awakening: One Woman's Journey to Reclaim her Life and Country (2007) door Shirin Ebadi: In haar eerste autobiografie schrijft Ebadi over haar jongere jaren voor de Iraanse Revolutie, hoe ze als mensenrechtenactiviste en advocate navigeerde door de veranderingen na de Revolutie in 1979 en hoe ze terugvecht tegen het systeem.
5. Until We Are Free: My Fight for Human Rights in Iran (2016) door Shirin Ebadi: In haar tweede autobiografie gaat Ebadi dieper in op haar gevecht voor mensenrechten en de terugslag van de Iraanse autoriteiten na het winnen van de Nobelprijs voor de Vrede in 2003.
6. The Lonely War: One Woman's Account of the Struggle for Modern Iran (2014) door Nazila Fathi: Deze autobiografie toont het verhaal van een journaliste die Iran heeft moeten ontvluchten en schetst een beeld van de verdeeldheid in en het ontwaken van post-revolutie Iran.
7. Reconstructed Lives: Women and Iran's Islamic Revolution (1997) door Haleh Esfandiari: Via interviews met Iraanse vrouwen toont Esfandiari de dramatische gevolgen van de Revolutie.
8. My Prison, My Home: One Woman's Story of Captivity in Iran (2009) door Haleh Esfandiari: In deze autobiografie gaat Esfandiari in op haar valse arrestatie en haar verblijf in de beruchte Evin gevangenis.
9. The Wind in My Hair: My Fight for Freedom in Modern Iran (2018) door Masih Alinejad: In haar memoires schrijft journaliste en activiste Alinejad hoe ze na een lange en persoonlijke strijd tot de online beweging My Stealthy Freedom is gekomen, waarmee ze miljoenen vrouwen inspireert om op te komen voor hun rechten.
10. Ballad of a White Cow (2020) van Maryam Moghadam en Behtash Snaeeha: Iraanse film over de Iraanse religieuze bureaucratie en de positie van de vrouw.
11. Taxi Teheran (2015) van Jafar Panahi: Verschillende passagiers rijden mee met een taxi door Teheran, waardoor er een uitgebreid beeld wordt geschetst van de stad en haar inwoners en waarmee hij grenzen aftast.
12. A Hero (2021) van Asghar Farhadi: Rahim zit in de gevangenis door een schuld, wanneer hij deze wil aflossen vindt zijn vriendin een zak met geld. Toch is niets wat het lijkt.

Organisaties, nieuwskanalen en Instagramaccounts om te volgen

1. Woman, Life, Freedom (womanlifefreedom): Dit Instagramaccount focust op het verwijderen van Iran uit de V.N. Commissie voor de Status van Vrouwen
2. Belgische afdeling (womanlifefreedom.be): Dit Instagramaccount focust op Belgische acties voor Iran
3. Gentse afdeling (womanlifefreedomcollectiefgent): Dit Instagramaccount focust specifiek op acties in Gent, maar maakt ook reclame voor andere acties in België
4. Vital Voices: organisatie die vrouwelijke leiders centraal zet, medeorganisatoren van Women, Life, Freedom
5. One Billion Rising (one_billion_rising): organisatie die zich inzet tegen geweld tegen vrouwen
6. Middle East Matters (middleeastmatters): Dit Instagramaccount brengt nieuws over het Midden Oosten
7. Human Rights Iran (humanrightsiran): Dit Instagramaccount brengt nieuws over mensenrechten in Iran
8. From Iran (from__iran): Dit Instagramaccount toont feministische en onafhankelijke stemmen uit Iran
9. Iranian Diaspora Collective (iraniandisaporacollective): Dit Instagramaccount brengt nieuws over de gebeurtenissen in Iran
10. Golnaz Esdandiari (GEsfandiari): twitteraccount van journaliste voor Radio Free Europe / Radio Liberty
11. Duzen Tekkal (duzentekkal): Duitse auteur, oorlogscorrespondente en politicologe
12. Mahsa Alimardani (maasalan): onderzoeker met focus op (internet)vrijheid bij mensenrechten organisatie Article 19
13. Roya Boroumand (RoyaBoroumand): twitteraccount van medeoprichtster Abdorrahman Boroumand Center voor mensenrechten in Iran
14. Masih Alinejad (masih.alinejad): Iraanse journaliste en schrijfster
15. Nazanin Boniadi (nazaninboniadi): Iraanse actrice en mensenrechtenambassadeur
16. Gissou Nia (gissounia): Iraans mensenrechtenadvocaat
17. Golshifteh Farahini (golfarahani): Iraanse actrice
18. Sara Emami (saraemamii): Nederlands-Iraanse illustratrice en designer

Verder lezen en kijken

1. Artikel van KifKif: https://kifkif.be/cnt/artikel/onze-strijd-iran-verbonden-met-die-van-onderdrukte-groepen-wereldwijd-15053
2. Interview van MO: https://www.mo.be/longread/dochters-van-de-revolutie
3. Statement van Baas Over Eigen Hoofd: https://boeh.be/jin-jiyan-azadi-baas-over-eigen-hoofd-need-we-say-more/
4. Artikel van Rosa vzw: https://rosavzw.be/nl/actualiteit/jina-mahsa-amini
5. Opiniestuk van Furia: https://www.furiavzw.be/standpunten/multiculturaliteit/item/380-jawel-belgische-feministes-zijn-solidair-met-de-strijd-in-iran
6. Gesprek tussen Iraanse academici over de huidige protesten: https://www.jadaliyya.com/Details/44469/In-Her-Name-Women-Rising,-State-Violence,-and-the-Future-of-Iran-Video
7. Over protestkunst: https://nos.nl/artikel/2449659-protestkunst-maakt-verzet-in-iran-wereldwijd-zichtbaar

[1] https://www.theguardian.com/global-development/2022/sep/05/iran-government-facial-recognition-technology-hijab-law-crackdown & https://www.rferl.org/a/iran-women-dress-restrictions-raisi/31989759.html
[2] https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2022/10/12/stad-brussel-toont-steun-aan-iraanse-vrouwen-op-150-reclameborde/