BDSM. Vier letters voor een hele mond vol: bondage en discipline, dominantie en submissie, sadisme en masochisme.  Bijna de helft van de Belgen probeerde het minstens één keer uit. Zo’n 12 procent kruipt regelmatig in de rol van meester of slaaf en voor bijna 8 procent is het een deel van hun identiteit’, vertelt psycholoog-seksuoloog Jantien Seeuws die haar masterproef schreef over het onderwerp. 

“Mensen hebben vaak een heel verkeerd beeld van wat BDSM is. Ze zien het als iets marginaals en pervers en zien al makkelijk scenario’s voor zich in donkere kelders met latex broeken en zweepjes. Terwijl het veel meer is dan dat. Het is een vorm van seksualiteit die heel intens kan zijn. Die pijnprikkels zijn niet voor iedereen weggelegd, maar als je het wel fijn vindt en je doet het op een veilige manier, met wederzijdse instemming, dan kan dat voor zo’n koppel erg verbindend zijn. In de media gaat het vooral over het fysieke, terwijl het mentale aspect en de overgave aan iemand die je volledig vertrouwt vaak ook minstens even belangrijk is voor hen.”

“Voor mijn studies wist ik er zelf weinig over. En om eerlijk te zijn werd er in de opleidingen psychologie en seksuologie ook weinig over gedoceerd. Het is pas toen ik voor het studentenmagazine van de UGent een artikel schreef over Kajira (studentenvereniging voor studenten met een voorkeur voor BDSM, n.v.d.r.), dat ik er me meer ging in verdiepen.”

Veel onwetendheid

“Ik heb toen beslist om voor mijn masterproef, onderzoek te doen naar BDSM in Vlaanderen. Ik sprak met meer dan 100 liefhebbers van BDSM. Daaruit bleek dat het voor de meesten een stuk van hun geaardheid is. Het bepaalt mee met wie ze relaties aangaan en hoe ze die vormgeven. Het bleek nog altijd een groot taboe te zijn.  BDSM-liefhebbers met een sociale job of in hooggeplaatste functie durven er nauwelijks voor uitkomen. Ook zorgverleners weten er vaak te weinig over en al helemaal niet hoe ze ermee moeten omgaan als een patiënt of cliënt daarover spreekt. In mijn laatste onderzoek voor mijn studie seksuologie peilde ik bij hen naar hun kennis en attitudes ten opzichte van BDSM-aspecten. Daarna kregen ze een vorming over BDSM en achteraf moesten ze dezelfde vragenlijst opnieuw invullen. Daaruit bleek dat zorgverleners die rond de 30% scoorden op de kennisvragen ineens scores behaalden van 70-80%.”

“Dat wijst erop dat educatie zeer belangrijk is. Ik krijg vaak vragen van hulpverleners die vastzitten of die niet goed weten wat te doen met een bepaalde hulpvraag van een cliënt of patiënt.  Aan de hand van een aantal vragen, kunnen zij een soort checklist overlopen om te kijken of er wel sprake is van een veilige, verantwoorde en vrijwillige BDSM-beleving. Zo krijgen ze meteen een goed zicht op wat BDSM betekent voor de cliënt of patiënt en wordt dit thema meer bespreekbaar binnen de consultatieruimte."

“Ik denk dat je het thema ook bij een groter publiek onder de aandacht kan brengen door meer lezingen, vormingen of bijvoorbeeld wetenschapsfestivals te organiseren. Die hoeven niet per sé over BDSM alleen te gaan, maar over verschijningsvormen van liefde en seksualiteit in het algemeen.”

Niet enkel zakenmannen in kostuum

“In 2017 werd er een prevalentiestudie gedaan naar BDSM in België. Daaruit bleek dat ongeveer de helft al eens een keer iets van BDSM gedaan had, 12,5% het op regelmatige basis beleeft en 7,6% het zelfs voelt als een deel van hun identiteit. Toch zullen slechts weinigen hier openlijk over spreken. Misschien hoeft dit ook niet, uiteindelijk behoort seksualiteit tot de privésfeer, maar één specifieke groep liefhebbers blijft dan wel enkele clichés en de beperkte beeldvorming rond BDSM instandhouden.”

“Liefhebbers van BDSM komen nochtans uit alle lagen van de bevolking. Er is dus niet één type liefhebber en het heeft niet te maken met hoe assertief of introvert je in het dagelijkse leven bent. Het cliché van de zakenman of -vrouw die in de slaapkamer de touwtjes uit handen geeft, kan evengoed omgekeerd. Wat wel opvalt in onderzoeken is dat vrouwen net iets vaker de onderdanige positie zouden innemen en kiezen voor een dominante partner.”

“Ideaal is natuurlijk dat het zich afspeelt tussen koppels met een liefdesband. Maar als je single bent en niet meteen iemand vindt met complementaire gevoelens, dan kan je ook kiezen voor een spelrelatie. Dat is dan een beetje zoals friends with benefits, waarbij je dan een goeie band hebt met iemand die er ook van houdt en samen wensen en grenzen verkent.”

Vanilleseks

“Koppels met een BDSM-voorkeur praten vooraf vaak veel beter met elkaar dan koppels die houden van vanilleseks (gewone seks, n.v.d.r.). Je begint niet zomaar aan BDSM, maar je geeft voor, tijdens en na op afgesproken manieren ook duidelijke grenzen aan. De belangrijkste regels zijn veiligheid, verantwoordelijkheid en vrijwilligheid. Deze laatste voorwaarde is zeer belangrijk, want zonder die instemming zit je in een context van geweld of misbruik. En dat heeft niets meer met BDSM te maken.”

“Voor iemand die niets met BDSM heeft kan vanille de beste smaak zijn die er is, en dat is ok. Het woord heeft geen waarde-oordeel. Maar ook omgekeerd hoeft er geen waarde-oordeel te zijn voor wie graag andere smaken verkent.”

Fifty Shades of Grey 

“Op een aantal vlakken is de Fifty shades-hype een paar jaar geleden wel goed geweest. In die zin dat het veel mensen, vooral vrouwen dan, heeft gewezen op het feit dat er nog iets anders kan, dat je mag fantaseren en het recht hebt om te experimenteren, ook na 20 jaar huwelijk.” 

“Maar de manier waarop het er in Fifty shades aan toegaat, is niet altijd ideaal omdat het een heel clichématig beeld geeft van BDSM. Het lijkt af en toe zelfs op stalking en misbruik. De gelijkenis met wat BDSM echt is, is soms te ver zoek. Er is ook te weinig duiding. Al kunnen de boeken en films mensen dus wel doen stilstaan bij hun intimiteit en seksualiteit, en dat is op zich wél waardevol. Bewustwording van wat BDSM écht kan betekenen voor iemand is belangrijk opdat we afraken van het idee dat het enkel iets voor freaks is.”