Als art-director bij verschillende vrouwenbladen zag Jozefien Daelemans hoe onrealistisch en weinig divers de beeldvorming van vrouwen is. In 2014 waagde ze de sprong en richtte haar eigen tijdschrift Charlie Magazine op met als belangrijkste boodschap ‘Fuck Fake’. Beelden die worden verspreid via (sociale) media hebben namelijk een enorme impact op hoe vrouwen en mannen naar zichzelf kijken. Daarom is ze van oordeel dat realistische rolmodellen en eerlijke beeldvorming ons zelfbeeld ten goede kunnen veranderen. Eind vorig jaar bracht ze De Naakte Waarheid uit, een boek waarin ze komaf maakt met alle ongeschreven regels en voorwaarden waaraan een vrouwenlijf moet voldoen. Wij spraken met haar over de noodzaak van zo’n boek.

Copyright: Sarah Van Looy

Waarom besliste je een boek te schrijven over body positivity?
“Ik had er zelf al heel wat over geschreven in Charlie Magazine en uitgeverij Horizon contacteerde me met de vraag of ik al die artikels wilde bundelen in een boek. Het leek me wel leuk om er één geheel van te maken en dat vervolgens in te delen volgens de verschillende delen van het vrouwenlichaam.  Ik ondervind namelijk vaak dat het lichaam van een vrouw niet als één geheel wordt gezien: een strakke buik, de billen opgepompt, borsten gelift … Er valt heel wat te zeggen over elk afzonderlijk deel. Aan het einde van het boek behandel ik dan het totaalplaatje en klaag ik aan dat ons lichaam zo vaak in stukjes wordt gedeeld.”

Waarom vond je dat nodig?
“Omdat ik in mijn werk heel vaak in contact gekomen ben met jonge vrouwen en merkte dat ze zich stuk voor stuk heel vaak onzeker voelden en complexen hadden. Die onzekerheid hield hen ook tegen om op andere vlakken zelfzeker te zijn en dat ben ik in vraag beginnen stellen. In plaats van te zeggen ‘dat hoort er nu eenmaal bij’ ben ik gaan opzoeken waar die onzekerheid vandaan komt. Wie praat ons die aan? Zijn dat eigen gedachten of zijn dat dingen die we horen en kopiëren en op onszelf toepassen?”

“Ik wil met het boek vrouwen doen inzien dat als ze zich onzeker voelen, ze dat niet bij zichzelf moeten zoeken. Heel vaak duwen structuren of systemen vrouwen in die onzekere rol. Cosmeticaproducenten praten ons een complex aan om ons daarna een oplossing te verkopen. De focus moet verlegd worden van ons uiterlijk naar onze capaciteiten.”

Wat begrijp jij onder body positivity?
“Ik zie het als een inclusieve beweging die een tegengewicht wil bieden aan negatieve gevoelens rond lichaamsbeeld en dan vooral bij vrouwen. Ze schamen zich omdat ze dik zijn, oud zijn, littekens hebben … De body positivity-beweging  toont beelden van vrouwen zoals ze zijn in alle maten en vormen. Ik denk dat heel veel vrouwen zich daardoor gewaardeerd voelen en het gevoel krijgen dat ze er mogen zijn. Een andere benadering waar ik ook achtersta is Health at Every Size, een beweging die Sabine Peeters voorstelt in mijn boek. Hier staat gezondheid centraal: gezond eten en je goed voelen in je vel wat je fysieke beperkingen, leeftijd of gewicht ook mogen zijn.”

Blijft het niet moeilijk om tevreden te zijn met je lichaam in een wereld waar de overgrote meerderheid dat niet is?
“Ja ik denk dat er meer moet gebeuren dan enkel vrouwen aansporen om zich goed te voelen. Hoe kan je je als individu goed voelen als heel het systeem zegt dat je je slecht moet voelen? Dus ik denk dat het systeem moet veranderen in plaats van dat individuele vrouwen gewoon wat meer in de spiegel moeten kijken en zeggen ‘je ziet er goed uit’, zo gemakkelijk is het echt niet.”

“Er moet meer realistische beeldvorming zijn in reclame, in films, meer mensen met verschillende uiterlijkheden casten in campagnes … Celebrities die dieetproducten aanprijzen, moeten daarop aangesproken worden. Er zijn een aantal dingen die kunnen gebeuren. Ik denk dat het moeilijk is om er wetten en regels voor te schrijven, maar bewustwording is een groot deel van het proces.”

Hoe belangrijk is het dat er echte lichamen getoond worden?
“Ontzettend belangrijk. Als je jezelf nooit terugziet op een poster, in een film of op Instagram dan heb je het gevoel dat je er niet mag zijn. Dat gevoel van herkenning is superbelangrijk. Wij leren meisjes een ideaalbeeld na te streven dat eigenlijk niet bestaat. Het is absurd dat we vrouwen aanmoedigen om te lijken op die 1% en dat we de andere 99% niet laten zien.”

Hoe sta je zelf tegenover je eigen lijf?
“Zoals de meeste vrouwen heb ik goede en slechte dagen. Het is niet omdat ik al die dingen weet en bestudeer dat ik er immuun voor ben. Met ouder worden kan ik wel steeds makkelijker relativeren. Vroeger lag ik soms wakker van een puist of een bad hair day. Dat is nu voorbij en voelt heel bevrijdend aan (lacht).”

Je schreef dat je ernaar uitkeek om 40 te worden. Waarom?
“Ik hoor veel vrouwen zeggen dat ze geen 40 willen worden, maar mij leek dat niet zo erg. Ik heb er wel verschillende redenen voor. Eerst en vooral word je meer ervaren omdat je heel veel dingen al vaak hebt kunnen doen, autorijden bijvoorbeeld. Je kent ook meer mensen dus je hebt meer mensenkennis. De kinderen zijn groot dus je moet geen pampers meer verversen of opstaan in het midden van de nacht. Al die dingen zorgen ervoor dat je beter in je vel zit. Jong zijn en blijven, er altijd uitzien als een twintiger ook al ben je 50 … waarom eigenlijk? Er zijn zoveel voordelen aan ouder worden, maar die worden altijd negatief afgebeeld.”

Onderwerpen zoals wit privilege* en de strijd van vrouwen om gehoord te worden, ga je niet uit de weg. Waarom wilde je het daarover hebben?
“We leren vrouwen om hun lippen te stiften en allerlei andere dingen die aangeven hoe vrouwenlippen eruit moeten zien, maar we leren hen onvoldoende wat ze ermee kunnen doen, namelijk spreken. Zelf  heb ik in professionele setting heel vaak gemerkt dat vrouwen onderbroken, tegengesproken en genegeerd worden. Dat kan een enorm gevoel van onzekerheid geven. Terwijl het net belangrijk is -  vrouwen zijn al ondervertegenwoordigd - dat zij wél hun visies naar voren kunnen brengen en kunnen uitpraten en gevalideerd worden zoals mannen gevalideerd kunnen worden.”

“Ik twijfelde of ik het over wit privilege wilde hebben omdat ik zelf wit ben. Ik merk wel dat als ik met vrouwen van kleur praat, zij aangeven dat hun kledingmaat of leeftijd niet de voornaamste struikelblokken zijn, wél de kleur van hun huid. Ze krijgen niet alleen negatieve comments, maar vinden ook moeilijker een baan of een appartement. Als ze het vliegtuig nemen, worden ze sneller uit de rij gehaald enkel en alleen omdat hun huid donkerder is.”

“Ik denk dat het grootste verschil met het feminisme van honderd jaar geleden misschien wel is dat men vandaag rekening probeert te houden met al die kruispunten. Intersectionaliteit*, het lijkt een moeilijke term, maar één keer dat je begrijpt hoe die systemen werken, is het niet zo moeilijk om te bedenken dat een zwarte vrouw op twee fronten moet vechten. Op gebied van gendergelijkheid en op gebied van racisme.”

Ken je mannen die het boek al hebben gelezen?
“Een goeie vriend van mij heeft het boek gekocht en gelezen en stuurde me om te zeggen dat het voor hem echt een eyeopener was. Hij had er totaal geen idee van met hoeveel dingen vrouwen rekening moeten houden. Na het lezen van het boek had hij een andere kijk op de relatie met zijn vriendin en met vrouwen in het algemeen. Ook vaders met tienerdochters lieten me weten blij te zijn met het boek omdat ze nu beter begrijpen waar hun dochters mee worstelen.”

EN OOK DAT NOG:

Waarvoor mogen ze je om 5 uur uit bed halen? 
“Eigenlijk voor niets meer. Ik slaap zo graag! Ik heb twee huilbaby’s gehad en ging als jonge twintiger vaak uit. Nu is mijn slaap dus heilig.  Maar als ik écht moet antwoorden: om een hele verre exotische reis te maken, dat is het enige. Voor de rest echt niets.”

Achter elke sterke vrouw staan …
“… andere sterke vrouwen die haar aanmoedigen.”

Wie is voor jou inspirerend?
“Mijn moeder omdat zij in een samenleving leefde die nog moeilijker was voor vrouwen. Ze bracht als alleenstaande moeder vier kinderen groot en combineerde twee jobs om ons te laten studeren.  Ondanks alles is ze nooit bitter geworden, maar bleef altijd positief, zachtmoedig en empathisch.”


Begrippenlijst

• Wit privilege: een geheel van niet verdiende, nauwelijks waarneembare voordelen waarvan de mensen met een witte huid zich niet altijd bewust zijn. Het betekent onder andere een hoger sociaal statuut, meer vrijheid om zich internationaal te verplaatsen, en een gemakkelijkere integratie in de professionele, educatieve of politieke wereld.
• Intersectionaliteit: of kruispuntdenken gaat erom dat individuen in een samenleving discriminatie en onderdrukking ondervinden op basis van een veelvoud van factoren. Ervaringen op basis van geslacht, klasse en seksualiteit kunnen bijvoorbeeld niet los gezien worden van ervaringen op basis van ras of etniciteit. Een zwarte vrouw kan bijvoorbeeld tegelijkertijd discriminatie ondervinden op basis van gender én ras (seksisme en racisme).