Op een zonnige zondag ging ik brunchen met 2 vriendinnen. Naast ons zaten 2 jonge vrouwen, druk bezig met het becommentariëren van een kennis’ Instagram-foto. “Allez seg, zo’n foto post je nu toch niet.” “Nee amai, dat is gewoon lelijk.” “Zie hoe die eruit ziet.” Zo ging het nog een tijdje door. Achteraf vroegen mijn vriendinnen: waarom doen vrouwen dat toch, elkaar zo genadeloos beoordelen? Hadden ze dat ook gedaan over een foto van een man?

Het gesprek deed me meteen denken aan het boek ‘Krabben’, geschreven door Daan Borrel en Milou Deelen. Niet dat dit boek een oplossing of een definitieve verklaring biedt over waarom vrouwen elkaar zo hard kunnen veroordelen, maar het is wel een hele interessante zoektocht naar die verklaring.

Het boek lijkt eigenlijk een documentaire, en is niet alleen fijn om te lezen, maar ook mooi vormgegeven. Het boek start met een brief van Daan aan Milou. Samen beslissen ze op zoek te gaan naar de oorzaak van hun oordelen over elkaar en vrouwen in het algemeen. Hun brieven aan elkaar vormen de rode draad doorheen dit boek, die hun onderzoek (enquêtes van vrouwen op straat en interviews met experts) verbindt. De structuur van het boek zorgt ervoor dat je als lezer de mogelijkheid hebt om het na elk onderwerp even weg te leggen, en als je het beter hebt laten bezinken het weer op te nemen.

Krabben?

Achter de titel ‘Krabben’ schuilt een interessante betekenis. Het verwijst niet naar lange nagels of jeuk, wel naar het krabbenmandeffect. Dat is een term die werd bedacht in de 2de feministische golf, om het gedrag te verklaren van vrouwen die andere vrouwen naar beneden halen. Als er 1 krab in de mand zit, kan die makkelijk op eigen kracht ontsnappen. Zitten er meerdere krabben in de mand, dan houden ze elkaar tegen: zodra 1 krab een poging doet om uit de mand te klauteren, dan ‘krabben’ de anderen haar omlaag. Zo blijven ze in de mand zonder dat een visser op ze moet letten. De krabben staan symbool voor vrouwen die elkaar neerhalen, de mand voor het patriarchaat dat ons lekker onderling laat vechten, zodat we ons niet op hen zouden richten.

Milou en Daan vragen zich niet enkel af wat de oorzaak van ons krabgedrag is, maar ook hoe vrouwen elkaar kunnen bevrijden van die neerhalende blik. Want zoals zij het zelf zeggen (en ik sluit me daarbij aan): “Wij geloven dat vrouwen niet ‘nou eenmaal’ jaloers, kattig, krabbig of venijnig zijn. Vrouwen zijn geen mean girls.”

Ik denk ook dat ons dat gedrag wordt geleerd. Zoals Katie Roiphe (auteur en journalist) in het boek vertelt: “Van kleins af aan leren meisjes dat ze bang moeten zijn voor de competitiedrang en de sluimerende woede en rancune die zich maar al te gemakkelijk tegen sterke vrouwen richt. Tegelijkertijd willen we krachtig zijn, hebben we behoefte aan macht. Het doel wordt zo heimelijk mogelijk macht naar je toe trekken op een manier die deze woede en rancune weet te omzeilen. Een beetje alsof je een draak probeert te voeren zonder brandwonden op te lopen.” Klinkt als een onmogelijke taak, waarom zouden we dat dus doen?

Wees niet bang om trots te zijn

Nog zo’n interessant gesprek was tussen Anja Meulenbelt (schrijfster, politica en boegbeeld van de 2de golf) en Milou: “Als het slecht met je gaat, kun je rekenen op veel solidariteit, maar het mag niet te goed met je gaan. Wij zijn zo bang om afgekeurd te worden dat we onszelf en anderen maar naar beneden halen. […] Ik vind dat we juist moeten leren solidair te zijn op kracht.” Die angst om kracht uit te stralen, te durven zeggen wat je goed kan, uit zich ook in het veroordelen van anderen, volgens Marijke Naezer (genderstudies-wetenschapper): “Een snelle manier om jezelf beter neer te zetten, is om iemand anders te veroordelen. Je hoeft het compliment over jezelf niet letterlijk uit te spreken, maar je zegt het toch.” Dat passieve, onrechtstreekse lijkt steeds terug te komen doorheen het krabgedrag. Ik vind het dus een mooi idee om wat trotser te zijn op onszelf, en dat dan ook durven toe te geven.

Er kan volgens mij nog veel meer geschreven over dit onderwerp, ook al belicht dit boek al heel veel kanten en standpunten. Het boek reikt niet dé oplossing aan, maar ik vind het een heel mooi startpunt om wat milder naar anderen en trotser naar onszelf te kijken. Ik denk dat we dat allemaal wel kunnen gebruiken.

Zelf lezen?

Krabben
Auteurs: Daan Borrel en Milou Deelen
Uitgever: Nijgh & Van Ditmar