“Ik zie niet in waarom vrouwen nog klagen. Ze mogen toch ook gaan stemmen.” “Ik ken heel veel vrouwen die meer verdienen dan hun man.” “In deze samenleving kunnen we toch vrij kiezen. Vrouwen kiezen ervoor om bepaalde jobs te doen of thuis te blijven.”

Het zijn uitspraken die in menig vrienden- en familiekring voorkomen of die we zien opduiken op sociale media. Telkens komt het neer op de vraag: “Is feminisme (nog) nodig?” Voor ons is het antwoord heel simpel: “Ja!” 

Rebelles rijke feministische verleden

Vorig jaar vierden honderden Rebelle’se vrijwilligers en deelnemers van over heel Vlaanderen ons 100-jarige bestaan op het Rebelle Festival. Een belangrijk moment om na te denken over ons feministische verleden maar ook over onze feministische toekomst.

Rebelle werd als vrouwenorganisatie opgericht in 1922 onder de naam Socialistische Vooruitziende Vrouwen (SVV). Ondanks de vele verbeteringen die onze strijd intussen voortbracht, zijn we er nog niet.

Als vrouwenvereniging streven we naar gelijkwaardigheid op alle vlakken van het leven. Of het nu op lokaal, regionaal of nationaal niveau is, ons feminisme vertrekt vanuit het idee dat - ongeacht iemands gender, afkomst, cultuur, geloof, handicap, leeftijd, geaardheid, huidskleur of sociale positie - iedereen even veel waard is en rechten heeft. Wij vinden dan ook dat mannen* een belangrijke rol (mogen) hebben in het feministische verhaal. Wij zijn ervan overtuigd dat gelijkwaardigheid enkel bereikt kan worden als we samen - vrouwen*, mannen en personen die zich hier niet in terugvinden - ons aandeel opnemen in de realisatie ervan. Tegelijkertijd vallen er ook voor mannen voordelen te rapen in de feministische strijd. Net als vrouwen zitten zij gevangen in een strak keurslijf van genderstereotype gedragingen en kenmerken. Feminisme kan dit helpen openbreken.

Ongelijk in de praktijk

Hedendaagse voorbeelden van ongelijkheden moet je niet ver gaan zoeken. Verwachtingen voor vrouwen liggen namelijk vaak torenhoog op álle levensdomeinen: hun carrière en looks moeten goed zitten, het huis moet op orde zijn, ze moeten de banden met hun familie en vrienden versterken, ze zijn de hoofdverantwoordelijke bij het opvoeden van de kinderen … Mannen moeten in onze maatschappij eigenlijk maar één ding, presteren op de arbeidsmarkt, de rest is bijzaak. Volkomen onterecht en een serieuze misvatting van wat de meeste mannen willen en kunnen, als je het ons vraagt.

Ook bij andere thema’s stuiten we nog op grote ongelijkheden. Mannen fungeren nog steeds meer als proefpersonen in gezondheidsonderzoek. Men vindt het vrouwelijke lichaam met haar specifieke hormonenhuishouding te complex voor onderzoek en gaat er vaak verkeerdelijk van uit dat testen op mannen dezelfde resultaten zullen opleveren als bij vrouwen. Deze onbalans in onderzoek brengt grote gezondheidsrisico’s met zich mee: vrouwen worden verkeerd of (te) laat gediagnosticeerd, krijgen verkeerde dosissen van medicijnen voorgeschreven. Bij hartinfarcten bijvoorbeeld, blijken vrouwen andere symptomen te vertonen dan mannen. Bijgevolg worden ze 2 tot 4 keer vaker zonder juiste diagnose naar huis gestuurd wanneer ze pijn in de borst hebben (RoSa vzw). Anno 2022 vinden wij dit niet langer acceptabel.

Het is een ‘vrouwending’

Naast de noodzaak om ongelijkheden weg te werken, wordt het ook absoluut tijd om vrouwspecifieke problematieken, zoals menstruatie, hormonale gezondheid en seksualiteitsbeleving van vrouwen, uit de taboesfeer te halen en op de politieke agenda te zetten. Zelden hebben we het over een wisselende seksdrive, over de levensfases met vaginale droogte, over hormonale kwalen en vaginale problemen – zoals endometriose waar 1 op de 10 vrouwen mee te maken krijgen (MyEndo) - en de impact ervan op het seksleven van vrouwen. Verder wordt verwacht dat vrouwen presteren in een samenleving die draait rond de dagelijkse mannelijke cyclus en niet de maandelijkse, vrouwelijke (menstruatie)cyclus. Daarenboven blijkt 12% van de meisjes in menstruatie-armoede te leven waardoor ze soms schooldagen moeten missen (Caritas, 2020). Ondanks dat ongeveer de helft van de populatie hier mee te maken krijgt of kan krijgen, wordt er in de samenleving onevenredig aandacht aan besteed. Bijgevolg houdt dit genderongelijkheid in stand.

Een pleidooi voor nuance

We kijken ook verder dan de binaire man-vrouw verdeling waar de maatschappij zich zo krampachtig aan vasthoudt. We zien gender als een continuüm – je kan je meer of minder man/vrouw voelen – en erkennen dat personen zich niet altijd op dezelfde plek binnen het continuüm identificeren – vandaag voelt iemand zich meer man/vrouw en morgen minder.

In onze volledige werking proberen we naar maatschappelijke problemen te kijken door een intersectionele bril. Een persoon kan zich op basis van verschillende identiteitskenmerken in een benadeelde of bevoordeelde positie bevinden. Deze posities brengen namelijk ook andere noden met zich mee. Het is dus niet omdat voor vrouwen met bepaalde kenmerken een probleem opgelost is, dat dit voor vrouwen met andere kenmerken ook zo is. Initiatieven zullen dus moeten inspelen op de complexiteit van een bepaalde groep: One size does not fit all!

Dit is natuurlijk slechts het tipje van de patriarchale ijsberg. We moeten dus af van het idee dat feminisme overbodig is in onze westerse maatschappij. Hoe meer we de relevantie van feminisme nog moeten aanvechten, hoe minder energie er overblijft om te strijden voor een gelijkwaardige maatschappij. Een ding is zeker: na 100 jaar strijd voor gelijkwaardigheid voor iedereen, is bij Rebelle het vuur nog lang niet gedoofd.

*Bij Rebelle zijn we er ons sterk van bewust dat veel mensen zich niet thuisvoelen in de traditionele ‘man’ en ‘vrouw’ hokjes. In deze tekst hebben we het steeds over ‘man*’ en ‘vrouw*’. We doelen daarmee op een groep mensen die zich identificeren als respectievelijk man of vrouw en/of een gedeelde ervaring hebben omwille van bepaalde fysieke of psychische kenmerken. 

Bronnen
Gender- en sekseverschillen in lichamelijke gezondheid | RoSa vzw
Minister Lalieux (PS) maakt 200.000 euro vrij voor menstruatiearmoede: "Niet genoeg, maar eerste stap in goede richting" | VRT NWS: nieuws
Startpagina - My Endo

Lees ons volledige memorandum. (pdf)