Bij Rebelle staan we volledig achter het recht van vrouwen* om baas in eigen buik te zijn. Abortus is voor ons geen noodzakelijk kwaad, maar een medische ingreep die vrouwen noodzakelijke keuzevrijheid biedt in hun vruchtbaarheid. Iedereen moet het recht hebben om te kunnen kiezen voor een abortus, maar zal er nooit voor moeten kiezen als ze dat zelf niet willen. 

In België gebeuren er tussen de 18.000 en 19.000 abortussen per jaar. 1 op de 5 vrouwen in België kiest ervoor om een zwangerschap af te breken. Helaas worden vrouwen die voor een abortus kiezen vaak nog gestigmatiseerd. Mensen verwachten dat de meeste abortussen worden uitgevoerd bij tienerzwangerschappen. Dat beeld klopt echter niet. Volgens de huidige cijfers is de gemiddelde vrouw die een abortus laat uitvoeren 28.5 jaar en heeft die een vaste partner en 1 of 2 kinderen. De gemiddelde vrouw bestaat echter niet, elke vrouw in haar vruchtbare periode (12-55 jaar) die seksueel actief is heeft de kans om ongewild zwanger te worden. Een vruchtbaar leven van 30 jaar betekent dat je ongeveer 400 cycli hebt waarin je zwanger kan worden. 

Zelfs als we in een ideale wereld zouden leven waarin iedereen consistent anticonceptie op de juiste manier gebruikt (hetgeen niet zo is, en ook menselijk is), dan nog zouden er ongewenste zwangerschappen voorkomen. De WHO berekende dat er in dat geval nog steeds jaarlijks 5.9 miljoen ongeplande zwangerschappen zouden zijn. Abortus is dus een essentieel onderdeel van anticonceptie. 

Verplichte wachttijd  

We ijveren voor het afschaffen van de wettelijk verplichte wachttijd van 6 dagen. Vrouwen gaan niet over een nacht ijs wanneer het op abortus aankomt. Ze hebben vaak al een heel proces afgelegd alvorens tot deze beslissing te komen. In sommige gevallen een gesprek met de partner, met een vriend(in), met de huisarts en sowieso de eerste consultatie bij het centrum. Het is betuttelend om te denken dat zij dan niet in staat zouden zijn om een weldoordachte beslissing te nemen. Hun zelfbeschikkingsrecht wordt (tijdelijk) afgenomen en een oncomfortabele situatie wordt nodeloos verlengd. 

Het aantal vrouwen dat naderhand spijt heeft van de beslissing, is heel klein. En bovendien is een korte of lange wachttijd hier geen voorspellende factor voor. Het gaat in dergelijke gevallen eerder om een onderliggende psychische kwetsbaarheid of problematieken op meerdere domeinen. 

Zoals bij zoveel andere gebieden binnen de gezondheidszorg moeten we streven naar zorg op maat. De periode tussen het eerste consult en de ingreep kan individueel bepaald worden. Voor de ene vrouw is dat 1 dag, voor de andere misschien 2 weken. Wie nood heeft aan extra tijd, dient die uiteraard ook te krijgen. Je ontzegt vrouwen hiermee geen tijd, maar je verplicht het hen niet. De medewerkers van abortuscentra zijn voldoende onderlegd om de periode samen met de cliënt in te schatten. In Nederland werd op 1 september 2022 de wachttijd afgeschaft. Waar wacht België nog op? 

Bereikbaarheid 

Verspreid over Vlaanderen en Brussel zijn er 5 gespecialiseerde abortuscentra. Dat is niet weinig, maar toch betekent het dat de afstand tot een centrum voor sommige vrouwen allesbehalve een evidente verplaatsing is. Wanneer de omgeving niet op de hoogte is van de zwangerschap, dient de vrouw tevens voor elke verplaatsing een waterdicht excuus te zoeken. Ook dergelijke zaken kunnen extra stress bezorgen aan vrouwen die zich op dat moment reeds in een kwetsbare situatie bevinden. 

Het aantal centra uitbreiden is een optie. Al dient hierbij rekening gehouden te worden met beperkingen. Het aantal behandelingen spreiden over meer artsen, betekent dat zij minder expertise opbouwen. Ook niet elke arts is bereid om een abortus uit te voeren. Er kan wel tegemoet gekomen worden in het aantal verplichte contacten in functie van de behandeling. Indien de vrouw dit wenst en er zijn geen tegenindicaties zoals een taalbarrière, zou de eerste consultatie telefonisch of digitaal kunnen gebeuren. Tijdens de COVID-19 periode werd dit reeds toegepast. Sommige centra bleven de optie ook nadien aanbieden. Deze mogelijkheid wordt bovendien ook aangehaald in de nieuwe richtlijnen rond abortus van de WHO. Zo blijft de verplaatsing alvast beperkt tot 1 moment.  

Termijn  

Abortus kan in België tot 12 weken zwangerschap. Dat komt overeen met 14 weken als je begint te tellen vanaf de eerste dag van je laatste menstruatie. Een abortus laten uitvoeren in een later stadium is enkel wettelijk toegestaan als 2 artsen het erover eens zijn dat de persoon in kwestie een ernstig gezondheidsrisico loopt of dat het kind geboren zou worden met een “extreem ernstige en ongeneeslijke ziekte”.  

De limiet van 14 weken is voor Rebelle te laag. Als een vrouw 14 weken en 2 dagen zwanger is, moet ze al naar buurlanden als Nederland of het Verenigd Koninkrijk om haar zwangerschap af te breken. Elk jaar zijn er tussen de 330-800 vrouwen die dit meemaken. Zij moeten op zoek naar iemand die hen kan vergezellen, want in een laat stadium wordt een abortus onder narcose uitgevoerd. Ze moeten minstens een volledige dag kunnen vrijmaken, of als hun afspraak ’s ochtends gepland staat zelfs ergens een overnachting boeken. De kosten worden niet gedekt door de verzekering en bedragen tussen de €900 à €1200 voor de ingreep. Niet iedereen kan zich dat veroorloven, waardoor we het vrouwen in een kwetsbare positie nog moeilijker maken. Dat is geen correcte hulpverlening. We laten deze vrouwen in de steek, nog los van het morele gevoel dat ze als crimineel bestempeld worden.  

Er zijn al vaak stappen ondernomen om de termijn te verlengen. Rebelle sluit zich aan bij het wetsvoorstel dat nu op tafel ligt. De termijn moet opgetrokken worden tot 18 weken, dus 20 als je begint te tellen vanaf de eerste dag van je laatste menstruatie. Ook nadien kan er rekening gehouden worden met de psychosociale toestand van de vrouw. We zijn er ons van bewust dat er dan nog steeds een verschil van enkele weken zit tussen onze wetgeving, en die van Nederland en het VK, maar de overgrote meerderheid van vrouwen die normaliter een verplaatsing moet maken wordt hiermee geholpen. We sluiten ons aan bij deze stap vooruit, om dit voorstel zoveel mogelijk draagkracht te geven en de implementatie (hopelijk) te versnellen. We kanten ons resoluut tegen de vertragingsmechanismen die er gebruikt werden en worden om deze verruiming tegen te houden. 

Abortus vrij 

Een moeder is niet wettelijk verplicht om beenmerg of een orgaan te doneren aan haar (geboren, levende) kinderen, ook al kan ze daarmee hun leven redden. Het is bizar dat de verplichting om een foetus levend te houden verder gaat dan de verplichting die de samenleving aan een moeder kan opleggen als het om haar levende kinderen gaat. Of nog een voorbeeld: als een moeder plots sterft en ze had aangegeven dat haar organen niet gedoneerd mogen worden, dan is het illegaal voor een arts om een orgaan te doneren aan haar eigen kind, ook al kan dat het leven redden van dat kind. Het is toch absurd dat een lijk meer zeggenschap heeft over diens lichaam dan een levende vrouw? 

Uiteindelijk draait het voor Rebelle om vrouwen die hun zwangerschap willen afbreken de nodige zorg te geven en hen niet aan hun lot over te laten. Voor ons is het essentieel dat er vrije toegang is tot veilige abortus zodat mensen die het nodig hebben niet moeten grijpen naar onveilige procedures of moeten vrezen voor bestraffing. We staan daar niet alleen in. Volgens een peiling uitgevoerd door de UHasselt en ULB (2018), vindt 75% van de Belgische bevolking dat vrijwillige zwangerschapsafbreking geregeld moet worden door het medisch recht, en 76% vindt dat de beslissing enkel bij de vrouw ligt.  

Wij vinden dat het recht van een vrouw om over haar lichaam te beschikken geen enkel compromis verdient, maar onvoorwaardelijk gegarandeerd moet zijn. Laat vrouwen eindelijk baas in eigen buik zijn. 

Lees ons volledige memorandum. (pdf)