Deze 5 activisten zetten of hebben zich elk op hun eigen manier ingezet voor een wereld waarin iedereen kan en mag zijn wie die wil zijn. Elk van hen weet hoe het is om geconfronteerd te worden met uitsluiting en de controlerende blik van anderen op hun lichaam. Ze hebben hun eigen manieren gevonden om zich hier doorheen te slagen. Feminisme en de strijd voor gendergelijkheid hebben altijd een centrale plaats. Lees hier de beknopte, maar krachtige levensverhalen van Mama Cax, Monika Kazub, Eleanor Marx, Alok Vaid-Menon en Jo/Hanna Pas.

1. Mama Cax - Cacsmy Brutus (1989 – 2019)

• Mama Cax, geboren als Cacsmy Brutus
• Amerikaans-Haïtiaans model en activiste voor de rechten van mensen met een beperking
• Ze streed voor body positivity en verbrijzelde schoonheidsidealen.

Toen ze 14 was kreeg Cacsmy Brutus de diagnose bot-en longkanker. Door een niet succesvolle ingreep verloor ze haar rechterbeen en kreeg ze een prothese. Ze kreeg toen een schuimrubberen hoes, die niet bij haar huidskleur paste en er heel onrealistisch uitzag. Ze probeerde haar been vooral te verbergen om anderen niet oncomfortabel te maken. Doordat ze zo bezig was met hoe ze eruit zag, ging ze een tijdje door een depressie. Ze vond een uitweg door contact op te nemen met een bedrijf dat stijlvolle protheses maakt. Haar eerste prothese was een goud met kastanjebruin snijwerk. Vanaf dat moment voelde ze zich trots! Haar houding veranderde. Ook de mensen rond haar zagen niet meer iemand die zich verstopte, maar iemand met trotsheid! Body positivity, dat is waar ze voortaan voor zou streven. Mama Cax had geen rolmodel toen ze 14 jaar was. Dat heeft ze gemist. Daarom werd ze haar eigen rolmodel!

Als zwarte vrouw was haar - net zoals bij veel jonge meisjes van kleur - aangeleerd dat hun huid te donker is om lippenstift te dragen. Hier verzette ze zich tegen. Ze begon paarse en dieprode lippenstift en kleurrijke oogschaduw te dragen. Sinds 2017 is Mama Cax ook een prominent figuur in de modewereld. Haar prothesebeen werd haar fashion statement! Ook in de activistische wereld was ze actief. Ze streed haar leven lang voor de rechten van mensen met een handicap, met een diploma in internationale studies op zak.

In 2019 verloor Mama Cax de strijd tegen kanker. Laat haar verhaal een voorbeeld zijn, om samen de strijd aan te gaan tegen racisme en onmogelijk schoonheidsidealen! Mama Cax omschrijven als een strijder, zou een understatement zijn.

     2. Monika Kozub

• Artistieke activiste, geboren in Polen. Trok door Lissabon, Amsterdam en woont nu in Berlijn
• Creëert via fotografie en podcasts een betekenisvolle ruimte voor vrouwen
• Doorbreekt stigma’s rond vrouwelijkheid. Strijdt voor body positivity en spreekt taboeloos over menstruatie en seksueel genot …
• https://www.365days365women.com/meet-the-women/monika
• https://berlinboudoir.studio/

Monika Kozub zet de ervaringen van vrouwen centraal in al haar projecten. In Berlijn nam ze bijvoorbeeld portretfoto's van vrouwen op straat. Ze werd overdonderd door al die knappe en sterke vrouwen van over heel de wereld. Toch leken de vrouwen zelf maar met één ding bezig te zijn, namelijk hoe ze ‘niet genoeg’ waren. Zo begreep Monika dat alle vrouwen door dezelfde strijd gaan, namelijk de constante beoordeling van buitenaf. Dat komt door de eindeloze tegenstrijdige boodschappen die vrouwen krijgen. Vrouwen krijgen te horen dat ze hun lichaam moeten bedekken omdat ze te uitdagend zijn, maar het volgende moment worden ze preuts genoemd. Als ze te mager zijn, moeten ze bijkomen. Als ze dik zijn, komt dat omdat ze lui zijn en moeten ze afvallen. Zwarte vrouwen moeten hun haar stijlen en witte mensen moeten bruin worden. Je hebt het liefst veel haar op je hoofd, maar geen haar onder je oksels. Dit maakt vrouwen gek. Terwijl de enige realiteit is dat je mooi bent, zoals je dat voor jezelf definieert!

Om een tegengewicht te bieden aan deze constante strijd, startte Monika met Berlin Boudoir. Dat is een online platform waar ze de schoonheid en kracht van vrouwen centraal zet. Dat doet ze met fotografie en haar podcast. Zo wil ze vrouwen letterlijk een gezicht en stem geven. Ze nodigt vrouwen uit om de microfoon te nemen en hun ervaringen te delen om anderen te inspireren.

      3. Eleanor Marx

• Jongste dochter van Karl Marx, geboren in 1855
• Vertaalster (Duits-Engels), schrijfster, activiste voor arbeiders en vrouwenrechten
• Werkte samen met Friedrich Engels Het Kapitaal van Karl Marx af.
• Haar bijnaam: Tussy
• De biografie van Eleanor Marx:  ‘Eleanor Marx. Een leven.’ van Rachel Holmes

Een sprong terug in de tijd, naar 16 januari 1855, de geboorte van Eleanor Marx. Ze wordt geboren in een sociaal democratisch gezin dat het niet altijd makkelijk had om elke maand rond te komen. 12 maanden na haar geboorte overlijdt haar oudere broer. Dat is al het tweede kind van de familie Marx dat het leven laat omwille van de erbarmelijke levensomstandigheden van het gezin.

Hoewel het leven van Eleanor wordt overschaduwd door het werk van haar vader, vertelt haar biografie het verhaal van één van de grootste feministen in de Britse geschiedenis. Sociaaldemocratische en radicale ideeën waren haar met de paplepel ingegoten, en onderzocht ze ook verder doorheen heel haar leven. Zelf leerde ze uit de eerste hand hoe het was om tot een onderdrukte klasse te behoren. In het Victoriaans Groot-Brittannië waarin Eleonor opgroeide hadden vrouwen - inclusief vrouwen uit de hoogste maatschappelijke rangen - zeer weinig rechten. Stemrecht voor vrouwen bestond nog niet. Ook  van recht op onderwijs voor vrouwen was geen sprake, ze kregen geen toegang tot de universiteit, konden niet opkomen in het parlement, hadden geen toegang tot de meeste beroepen en ervaarden geen controle over haar reproductie. Het waren mannen die controle uitoefenden over vrouwen. Hier verzetten haar vader en zijzelf zich hun leven lang tegen. Eleanors levensdoel was dan ook om een progressieve transformatie naar een beter leven voor de gewone mensen vorm te geven. Haar werk ‘De vrouwenkwestie vanuit socialistisch perspectief' - waarin ze pleit voor stemrecht voor vrouwen en waarin ze de bestaande kapitalistische maatschappij in vraag stelt - heeft een plaats veroverd naast ander revolutionair werk van dat van Virginia Woolf en Mary Wollstonecraft.  Ook na haar dood, op haar 42ste, wordt ze benoemd als één van de grootste radicale hervormers en leiders van haar tijd.

       4. Alok Vaid-Menon

• Alok (die/hen/hun) is auteur, dichter, komiek en spreker. Hen schreef 3 Engelstalige boeken: Femme in Public (2017), Beyond the Gender Binary (2020) en Your Wound/My Garden (2021)
• De thema’s waar hen over schrijft en spreekt zijn trauma, beloning en de menselijke conditie. Je kan er alles over lezen op hun Instagramprofiel.
• Groeide op in de Verenigde Staten met hun beide ouders van Maleisië
• Aloks instagram:  https://www.instagram.com/alokvmenon/

Alok Vaid-Menon heeft een voorliefde voor kleur. Je zal hen altijd heel erg kleurrijk over straat zien lopen. Hen identificeert zich als gender non-conforming, wat voor hen dat je je zichtbaar verzet tegen wat de maatschappij toeschrijft aan wat mannelijk of vrouwelijk is.  Zo draagt Alok jurken, crop tops, kleurrijke make-up, nagellak … En heeft die ook een volle baard en lichaamsbeharing. Deze combinatie zorgt ervoor dat Alok veel kritiek krijgt, zowel online als in het echte leven. Fysiek en verbaal geweld is hen niet onbekend en op hun sociale media wordt hen ook dagelijks overladen met haatberichten. Alok heeft doorheen de tijd geleerd hoe hen hier op kan reageren. Liefdesbrieven, dat is Aloks antwoord op zulke berichten. Hen vraagt de mensen waarom ze de nood voelen om zulke berichten te sturen, en zoveel haat te voelen. Volgens hen komt dat omdat deze mensen zichzelf niet graag zien en onzeker zijn over hun eigen identiteit. Voor Alok is zelfacceptatie de sleutel naar empathie en liefde voor elkaar. Want als je jezelf accepteert, voel je geen nood om anderen te beoordelen, stelt Alok krachtig.

Voor Alok zelf heeft het ook jaren geduurd voor hen zichzelf kon accepteren. Hen vond zichzelf heel lang té harig, té bruin, té vrouwelijk, té veel. Maar na een tijdje begon hen zichzelf te accepteren. Nu is hen trots op zichzelf!  Hen mag van zichzelf dragen wat hen wil, eruit zien zoals hen wil, en grenzeloos bestaan, zoals hen iedereen toewenst.

Verandering is in de maak. Gender non-conformisme en genderneutraliteit is in opmars, hoewel op een traag tempo. Alok moedigt ons allemaal aan om als we elkaar leren kennen en niet enkel elkaars naam, maar ook elkaars voornaamwoorden te vragen. Op die manier weet je hoe je elkaar kan aanspreken en over elkaar kan spreken.

      5. Jo/Hanna Pas

• Dichter, literair vertaler, schrijver en voormalig uitbater van de queer boekhandel Kartonnen Dozen in Antwerpen.
• Gestorven op 22 juni 2023 na een lange moedige strijd tegen borstkanker

Jo/Hanna Pas was activist in hart en nieren, tot het laatste moment van haar leven. Sinds haar 18 jaar was ze actief in de milieu strijd, de antiracisme beweging en de queer gemeenschap. Veel mensen kennen haar vooral van dit laatste, als uitbater van de LGBTQIA+ boekenwinkel Kartonnen Dozen in Antwerpen. Literatuur, schrijven en poëzie maken was voor Jo/Hanna een noodzaak. Het was voor haar een manier om de werkelijkheid in woorden te vatten en beter te begrijpen wat haar overkwam. Jo/Hanna’s levensverhaal gaat gepaard met zoeken, overwinnen en verliezen.

In haar jonge leven heeft Jo/Hanna gezocht naar haar genderidentiteit. Het streepje in haar naam staat er dan ook niet zomaar. Jo/Hanna beschrijft haar gender als ‘diffuus’. De twee namen duiden haar twee genders aan en het mannelijke en vrouwelijke worden zo verweven met elkaar. Als Jo/Hanna jonger was geweest, dan zou ze zichzelf als non-binair omschrijven. Dat woord bestond nog niet toen ze jong was, dus vond ze als kind zelf het voornaamwoord ‘zhij’ uit waarmee ze zich omschreef. Ze voelde al van kleins af aan dat ze geen ‘meisje meisje’ was, maar voelde zich zowel jongen als meisje. Hier heeft ze lang mee geworsteld. Het was schrijven dat haar door deze periode heeft geholpen. Ook toen ze in 2016 voor de eerste keer de diagnose kanker kreeg, vond ze kracht in literatuur en poëzie. De diagnose was onverwacht, maar de overlevingskansen waren groot. Er kon dus een strijd gevoerd worden met een positief einde. Ze koos toen voor een dubbele borstamputatie, omdat de kanker in beide borsten zat. Jo/Hanna vond deze ingreep niet zo erg, want zonder borsten leunde haar lichaam dichter aan bij hoe ze zich eigenlijk heel haar leven al had gevoeld. In haar boekenwinkel Kartonnen Dozen vond je voor voornamelijk boeken met queer thema’s. Ze wou een tegengewicht bieden aan de realiteit dat 99% van wat wij lezen geschreven is door mannen. Het afscheid van de winkel in 2022 was hard voor Jo/Hanna, omdat ze wist welke meerwaarde het was voor de LGBTQIA+ gemeenschap.

Op 22 juni 2023 is Jo/Hanna gestorven na een lange strijd tegen kanker. De laatste maanden van haar leven heeft Jo/Hanna veel poëzie geschreven, vooral over de kwetsbaarheid van haar lichaam, waar ze toen dagelijks mee geconfronteerd werd. Ondanks haar gehavende lichaam, vol littekens, heeft ze geleerd om haar lichaam graag te blijven zien, zoals ze het lichaam van haar geliefde graag ziet.