Fotografen zijn vertellers. Ze delen emoties, verhalen en belevenissen via hun camera. Wie achter de camera staat, heeft een impact op het beeld dat wordt vastgelegd. Feministische fotografie schijnt een licht op het belang van de positie van de vrouw* binnen de wereld van fotografie. Ook binnen deze kunstvorm is nog veel ruimte voor verbetering op vlak van gelijkheid en gelijkwaardigheid.  

Wat maakt een fotograaf of een serie van foto’s feministisch? Het draait om de persoon die achter de camera staat, de context waarin de foto genomen wordt en de boodschap. Het proberen meegeven van het belang van een andere blik op situaties staat centraal. Het is een middel om waarheden bloot te leggen. Vrouwelijke repressie en expressie staan centraal bij deze kunstvorm.  

Fotograaf en bezieler van Studio Monté, Monica, vertelt ons over feministische fotografie. Monica is sinds lange tijd actief in de wereld van fotografie, woont en werkt in Brussel en heeft een liefde voor avontuur en de zee. Samen met Rebelle gaf Monica het project (North Womxn’ vorm, een buurtgericht fotografieproject in de Brusselse Noordwijk.  

Wat is voor jou feministische fotografie?  

“Het is belangrijk om een verschil te maken in vrouwen die fotograferen en mensen die op een feministische manier foto’s maken. Het feministische luik is tweeledig, het gaat over zichtbaarheid en autoriteit. Enerzijds is dat je met die fotografie dus zichtbaarheid geeft aan vrouwen, door onderwerpen uit hun leefwereld in beeld te brengen. Anderzijds staat feministische fotografie ook voor de autoriteit die vrouwen krijgen en nemen door te fotograferen. Hun skills worden erkend en hun werk wordt naar waarde geschat. Bij feministische fotografie wordt de fotografe niet zomaar beschouwd als een amateur, maar als een professional die weet wat ze doet.” 

 “Ik denk ook dat vrouwen op een andere manier fotograferen, omdat ze op een andere manier naar dingen kijken. Ze kunnen verhalen met andere insteken en nuances in beeld brengen. Mannen kunnen ook op een feministische manier fotograferen, maar toch net iets anders dan vrouwen.” 

Wat is volgens jou de meerwaarde van deze fotografiestroming? 

“Heel veel verhalen van vrouwelijke kunstenaars zijn verdwenen of vergeten doorheen de geschiedenis. Veel kunstenaars die we nu nog kennen zijn mannen. Dat zien we vooral in de schilderkunst. Het gaat soms zelfs zo ver dat er schilderijen toegeschreven werden aan mannen, waarvan achteraf bleek dat het werk eigenlijk van een vrouw is.”   

“Bij het ontstaan van fotografie is dat veranderd. Bij dit medium heb je minder hulp nodig hebt van anderen en bestaat er ook minder kans dat je werk geclaimd wordt door iemand anders. Vrouwen hebben zo meer een plaats kunnen innemen in het maken van kunst en het documenteren van levens. Toch wil dit niet zeggen dat het voor vrouwelijke fotografen makkelijk was of is. Onze maatschappij is zo gericht op mannen, dat het werk van vrouwelijke fotografen, en zeker vrouwen van kleur of non-binaire fotografen, veel moeilijker te vinden is dan dat van mannen. Dat vind ik heel jammer, want hun werk is zo boeiend. Zij brengen verhalen vaak op een andere manier in beeld.” 

Waarom vind je het belangrijk om met deze fotografie aan de slag te gaan voor ons project ‘North Womxn’?  

“Bij dit project wil ik voornamelijk vrouwen en vrouwen van kleur naar voren schuiven. Ik vind het belangrijk om hen een stem en visibiliteit te geven. Daarmee wil ik de deelnemers ook inspireren en aanmoedigen om zelf aan de slag te gaan en hun eigen verhaal te vertellen. Als wij, als vrouwen, het niet gaan doen, gaat niemand het voor ons doen. We moeten elkaar aanmoedigen en samenwerken om verandering te creëren. Door met feministische fotografie te werken, bieden we ook een alternatieve blik op de wereld, die nu nog vaak ontbreekt. Door elkaar te versterken gaan we de wereld in beweging krijgen.” 

Inspirerende feministische fotografen: 

Mashit Mohadjerin (zij/haar)  

Mashit is een Belgisch-Iraanse fotograaf. Ze werkt rond de thema’s migratie, ontheemding, grenzen, culturele en sociale vervreemding en de zoektocht naar culturele identiteit. Ze voltooide haar doctoraat in de Kunsten in 2021 aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten (Antwerpen). Momenteel is ze artist in residence bij Wiels Centrum voor Hedendaagse Kunst in Brussel. 

Zanele Muholi (hen/hun)  

Zanele is een Zuid-Afrikaanse fotograaf. Die werkt rond thema’s zoals het leven van zwarte lesbiennes, homo's, biseksuelen, transgenders en interseksuele personen in verschillende dorpen in Zuid-Afrika. Hun werk draait rond het re-claimen van zwartheid. Zanele bereikte internationale bekendheid met hun sterke portretten.  

Nan Goldin (zij/haar) 

Nan is afkomstig uit de Verenigde Staten. De beelden van deze fotograaf zijn gecentreerd rond thema’s zoals LGBT-subculturen, momenten van intimiteit, de HIV/AIDS-crisis en de opioïde-epidemie in de VS. Haar bekendste werk komt voor uit de jaren ‘80. Ze schetst intieme portretten en weet de tijdsgeest wonderlijk mooi vast te leggen op beeld. Haar beelden zijn ongefilterd, ruw en intiem.  

Bieke Depoorter (zij/haar) 

Bieke is een Belgische fotografe. In 2016 werd ze, op heel jonge leeftijd, lid van Magnum Photos. Depoorter legt steeds toevallige ontmoetingen vast. Ze stelt vaak zowel fotografie als medium en haar eigen positie in vraag. Ze maakte onder andere eerlijke, intieme beelden van mensen die ze toevallig tegenkomt op straat, aan wie ze de vraag stelt of ze mag overnachten.  

Cindy Sherman (zij/haar)  

Cindy Sherman is een Amerikaanse fotograaf, afkomstig uit New York. Sherman staat vaak zelf model voor haar foto’s. Ze daagt ‘the male gaze’ en schoonheidsidealen uit aan de hand van haar werk. Ze stelt zowel de vrouwelijke rol als haar eigen rol als in vraag. Sherman is echt een pionier uit de 21ste eeuw. Naast fotograaf is Sherman ook regisseur en schilder.